Asset 14

Grasduinend/​stressend door Brainwash heen

Grasduinend/​stressend door Brainwash heen

Dylan Meert, zelf programmamaker bij Pakhuis De Zwijger, bezocht het Brainwash Festival en zag het met zijn professionele blik aan. Zijn oordeel: Brainwash zette een inspirerend festival neer met verschillende denkers, dat echter zelden verder ging dan oppervlakkige presentaties.

Het was weer Brainwash Festival, hét pr-event voor de Amsterdamse intelligentsia bij uitstek. Een hele dag lang loop je van hot naar her in het zuidelijke puntje van de Wallen, het laatste bastion waar de faculteit wijsbegeerte en de theaterzalen nog de nutellaficatie van Amsterdam konden tegenhouden. Er staat een druilerig ochtendzonnetje en de rode linten op de bruggen zijn aangespannen, het publiek heeft er zin in. Althans, in elk geval tot het de meterslange rij aan het Compagnietheater tegenkomt, waar iedereen fysiek een bandje moet afhalen aan een in elkaar geknutselde tafel waar een zestal vrijwilligers druk in de weer is. Je zou toch denken dat dat slimmer moet kunnen.

Mijn dag begon met klaarkomen. In haar theaterlezing ging Gian van Grunsven dieper in op de zoektocht naar het ‘sleeping beauty orgasm’ - een spirituele vorm van orgasme waarbij je zonder klaarkomen levensenergie krijgt. Je moet tijdens het masturberen de seksuele energie vangen in de buik, langs de ruggengraat naar het hoofd toe brengen, concentreren in de mond en dan doorslikken. Fascinerend, voornamelijk omdat Gian al deze cursussen ook zelf gevolgd heeft, met als moraal van het verhaal dat je met de ontdekking van het lichaam de verbintenis met de wereld sterker maakt. Ik zag door de yoni-eieren het bos niet meer, maar vond deze theaterlezing door haar langere tijdsduur, opbouw en vorm, prikkelend, vol met inzichten en diepgravend. Iets wat jammer genoeg ontbrak in de volgende talks en wat ik wel van Brainwash verwachtte.

Met alle respect voor Arjen, maar niemand zat daar voor hem.

Een goed voorbeeld hiervan was het programma met Murat Isik. Voor ik op de inhoud wil ingaan noem ik hier weer de situatie die tekenend was voor Brainwash, namelijk de lange wachtrij, de beperkte zitplaatsen en de gesloten deur. Zelfs toen ik tien minuten vroeger was konden ik en ongeveer vijftig anderen niet meer binnen. Louter en alleen voor het schrijven van dit verslag kon men nog ergens achteraan een plaats fixen, waarvoor dank. Deze dynamiek maakte van het hele Brainwash Festival een nogal stressvolle, planmatige concurrentiestrijd, terwijl je juist wil grasduinen en verrast wil worden. Een gemiste kans – hoe viel dit op te lossen?

Murat Isik dan. De winnaar van de Libris Literatuurprijs met het boek Wees Onzichtbaar, een ijzersterke semiautobiografische roman over het opgroeien van een Turkse jongen in de Bijlmer. Een prachtig boek over opgroeien, identiteit en vaderschap gesitueerd in een uniek Nederlands project, met inzichten over ongelijkheid, tolerantie en hoe het idealisme van politici vaak niet overeenkomt met de dagelijkse praktijk. Het publiek keek uit naar een ontluikend en diepgaand gesprek. Maar, er zat nog iemand bij: Arjen van Veelen, een journalist die een boek geschreven heeft over ongelijkheid in St. Louis. Met alle respect voor Arjen, maar niemand zat daar voor hem. De moderator was goed voorbereid, het gesprek liep vlot, maar elke mogelijkheid voor diepgang en spontaniteit werd gedood vanwege de tijdsdruk. Elke spreker kreeg een kleine twintig minuten, wat te kort bleek voor een zinvol interview. Dan krijg je een slotvraag die letterlijk de hoofdvraag van de gehele avond had kunnen zijn: ‘Is er hoop voor een kleinere kloof in Amerika en Nederland?’ Opnieuw een gemiste kans.

Ook een teleurstelling kan waardevol zijn.

Vervolgens naar Alfred Birney, de winnaar van de Libris Literatuurprijs in 2017, schrijver van de monumentale mustread De tolk van Java, die een diepte-interview deed aan de hand van vragen uit het boek Volgens Proust. Dit was een bijzonder moment, een programma dat absoluut goud was en dat het gehele Brainwash Festival, met al zijn productionele foutjes, voor mij de moeite waard maakte. Het was de eerste keer in zestien maanden dat Alfred Birney een publiek optreden gaf, gezien zijn slechte gezondheid. We kregen verschillende aspecten van zijn karakter te zien via vragen als ‘Waar ben je bang voor?’ en ‘Wie zie jij in de spiegel wanneer je opstaat?’. Jammer genoeg was zijn persoonlijkheid wel niet de mooiste of de meest inspirerende. Hij was heel erg lastig, cynisch en probeerde continu het gesprek te ontwrichten. Ik vermoedde ook dat hij dronken was. Ik kreeg een soort van lichte reality check/teleurstelling toen mijn held niet voldeed aan mijn ideaalbeeld. Gelijkaardig aan het gevoel dat ik kreeg toen ik een bekend interview met Bukowski zag, waar hij dronken agressief uithaalt naar zijn toenmalige vriendin. Van sommige schrijvers wil je alleen het werk kennen en niet de persoon. Maar goed, het was een diepgaand en kwalitatief gesprek. Ook een teleurstelling kan waardevol zijn.

Het vervolg is gelijkaardig aan wat ik hierboven al gezegd heb: een gesloten deur en programma’s die qua vorm nogal op de oppervlakte bleven. Boven alle kritiek uit wil ik toch gezegd hebben dat Brainwash nog steeds een uniek festival blijft waar elke bezoeker een bijzondere ervaring krijgt, met hier en daar losse productionele foutjes die zeker opgelost kunnen worden. Maar je moet als bezoeker wel weten waar je aan toe bent: een buffet van korte presentaties, waar de echte diepgang mist. Brainwash kan op een heel brede en toegankelijke manier mensen engageren om na te denken en te filosoferen, waar, om het met de woorden van presentator Johan Fretz te zeggen, een mens al snel hoopvol van wordt. Maar in de huidige vormgeving is het aan de bezoeker om die volgende stap verder te zetten en het werk te lezen van de denker die je inspireerde. De diepte maak je op het Brainwash Festival nog steeds zelf.



Foto: Hayden Stinebaugh via Flickr.

Mail

Dylan Meert is een filosoof uit Gent en programmamaker bij Pakhuis De Zwijger. Hij houdt van 's nachts wandelen in Amsterdam, Griekse yoghurt en Bialetti-koffie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer