Een vader en zijn dochter moeten overleven in een wereld waar een pandemie de helft van de mensheid heeft uitgeroeid – de vrouwelijke helft. Onze redacteuren Oscar Spaans, Iris Blaak en Ruby Sanders zagen Light Of My Life, van en met schrijver-regisseur-acteur Casey Affleck, en zagen dat een bescherminstinct ook onderdrukkend kan werken.
Oscar: Ik had andere verwachtingen bij een film over een pandemie, deels door het gebrek aan sensatie. Het verhaal focuste vooral op het persoonlijke drama tussen de vader (naamloos, gespeeld door regisseur Casey Affleck) en zijn kind ('Rag'), zó dat het bijna een opvoedkundig verhaal werd.
Ruby: Klopt, ik las ook dat hij in eerste instantie vooral een verhaal over opvoeden wilde vertellen.
Iris: Ik verwachtte steeds dat we nog wel uit de vader-dochterbubbel getrokken zouden worden, maar dat gebeurde niet.
Ruby: Hadden jullie tijdens het kijken meer van de wereld daarbuiten willen weten? Of vonden jullie die bubbel genoeg?
Oscar: Ik had daar op momenten wel behoefte aan, maar besefte tegelijkertijd dat het daardoor zou vervallen in het gebruikelijke stramien van apocalyptische films.
Iris: Ja, misschien was het dan meer cliché geworden. Toch had ik wel behoefte aan meer context om de noodzaak tot overleven en de angst te begrijpen.
Ruby: Ik soms ook. Vooral omdat ik benieuwd was: wát wilden al die mannen precies? Het dochtertje ontvoeren? Vermoorden? Verkrachten? Of dat allemaal?
Oscar: Toen het op een gegeven moment duidelijk werd dat één of ander virus bijna het gehele vrouwelijke geslacht had weggevaagd dacht ik wel vrij zeker te weten waarom de dochter zo goed verborgen werd gehouden...
Het ging óók over de onderdrukking van niet voor jezelf (of je geslacht) uit kunnen komen.
Ruby: Je kunt het deels zelf wel invullen, ja. En in feite maakt het ook niet uit voor de film: die gaat om de ángst als ouder, om het niet in staat zijn je kind te kunnen beschermen.
Iris: Dat was waar het over ging, ja! Maar óók over de onderdrukking van niet voor jezelf (of je geslacht) uit kunnen komen. Dat voelde ik heel sterk toen de vader aan die oude meneer in het schuilhuis toegaf dat Rag niet zijn zoon maar zijn dochter was. Vonden jullie dat ook aangrijpend?
Ruby: Jazeker, dat was een sterk moment. En de scenes met dat spijkerjasje (met glitters) vond ik om diezelfde reden ontroerend. Zoiets kleins, met zoveel lading. Zo'n soort onderdrukking kun je je natuurlijk ook in andere situaties voorstellen, waar je je ware identiteit niet mag weggeven.
Oscar: Maar als kijker heb je wel behoefte te weten wat er precies op het spel staat. Wat wil die vader en wat wil hij voor zijn dochter, behalve veiligheid? In een wereld zonder vrouwen is een gezond meisje erg gewild, dat klinkt logisch (en verontrustend). Maar een glimp van een grootser, breder plan ontbrak naar mijn idee, iedereen liep maar als dolle honden door dat vochtige bos te rennen, de hele film lang.
Ruby: Wat gebeurde er allemaal in de rest van de wereld? Er waren bijvoorbeeld ook mannen die wel iets goed probeerden te doen, maar de vader zocht bij niemand toenadering. Ik begon op een gegeven moment te twijfelen of dat nou zo slim was.
Oscar: Het enige wat de vader daarover zei, was dat het tijdelijk was. Dat ze van plek naar plek zouden blijven trekken totdat de situatie iets beter was geworden.
Ruby: Dat zei hij inderdaad. Maar ja, alsof dat binnenkort zou gaan gebeuren… Op het laatst leek hij daar zelf ook niet meer zo zeker van.
Iris: Het onderscheid tussen een kwade buitenwereld waar niemand deugde en de twee 'goede' hoofdpersonages was vrij extreem.
Oscar: Het verbaasde me daarom ook dat ze toch ineens naar de stad gingen.
Ruby: Ja, dat kón dus wel. Er was geen moordlustig regime of zo.
Oscar: Nee, alleen een aantal wanhopige mannen, van wie ze inderdaad wel de aandacht trokken.
Ruby: Haha oké, erg genoeg. Maar ik zou denken: zoek in de stad een plek met andere mensen die ook veilig willen blijven. Of is dat naïef? Ik zou nooit in mijn eentje in het bos blijven. Zeker zonder het vooruitzicht van een plek waar het dan wél veilig zou zijn.
Oscar: Vooral dat begon me na een tijdje enigszins te irriteren: dat gebrek aan vooruitzicht. Ik heb niks tegen uitzichtloze films, maar je had niet eens een vermoeden van waar de vader naar op zoek was, wat hij probeerde te bereiken, behalve het van minuut tot minuut in leven houden van zijn dochter.
Iris: We moesten aannemen dat er een groot kwaad heerste. Dit was de aftermath van die vrouwenpest, die alleen maar verder bergafwaarts ging, maar waarin de vader en dochter toch hun liefde voor elkaar en verhaaltjes deelden. Dat moest denk ik het lichtpuntje voorstellen.
Dat opgejaagde, op zolder schuilen, een kast voor een 'geheime' kamer, een andere identiteit aannemen, dat kennen we toch allemaal ergens van?
Ruby: Mooi gezegd. Dat was ook wat de vader zelf zei: waar het om gaat in het leven is liefde, en verhalen. Even iets anders: krijgen jullie met dit soort films ook altijd oorlogsassociaties? Ik moet altijd denken aan alle mensen over de hele wereld die (nu of in eerdere oorlogen) in werkelijkheid op de vlucht zijn. En dan weet ik niet of het goed is om daaraan te denken, of dat het ook een beetje pedant is om twee uur naar het ego van Casey Affleck te kijken.
Oscar: Ik heb zelf niet direct oorlogsassociaties gerelateerd aan de wereld waarin wij leven.
Ruby: Maar dat opgejaagde, op zolder schuilen, een kast voor een 'geheime' kamer, een andere identiteit aannemen, dat kennen we toch allemaal ergens van?
Iris: De verwijzing van de kast met het gat erachter viel niet te missen. Maar ergens vond ik die zolders, geheime plekken en lege huizen ook wel iets hebben uit een kinderavonturenboek (of is dit te lomp?).
Ruby: Misschien is dat Caseys (Hollywood)kijk op vluchten? Dat dat ook vooral heel spannend, en MacGyver-achtig is?
Oscar: En het liefst met een moreel sausje eroverheen? Ik vraag me wel af wat het over ons zegt dat we zoveel eind der tijden-achtige films uitbrengen.
Ruby: Die apocalyptische films zien we heel veel, dat zegt denk ik iets over een gevoel van crisis in onze eigen tijd?
Toen dat geweer eerder gepoetst werd, wist je al: hier komt nog een staartje aan.
Iris: Misschien zegt de obsessie met apocalypsen dat we na weet ik hoeveel jaar eindelijk beseffen dat wij mensen de wereld niet kunnen maken of breken, hoe hard we ook proberen. Trouwens, die semi-filosofische gesprekken tussen vader en dochter (moreel of ethisch?) stoorden me wel. Wat jullie?
Oscar: Haha ja, dát werd echt al gauw pedant.
Ruby: Dat vroegwijze was aanvankelijk nog mooi maar die gesprekken liepen op een gegeven moment behoorlijk uit de hand...
Oscar: Het geweld op het einde van de film was wel erg goed gedaan. Dat kwam echt hard aan. De rauwheid en lelijkheid ervan, alsof het totaal niet gestileerd was.
Ruby: Dat vond ik precies ook! Nauwelijks gestileerd, heel bijzonder en grof gefilmd. Ook dat je helemaal niet zag wie die anderen waren, naam- en gezichtsloze tegenstanders. Dat deed er dus echt niet meer toe…
Oscar: Ja, heel bruut. De vader nam eerder in de film nog een vrij pacifistische houding aan, in elk geval tegenover zijn dochter. Maar toen het erop aan kwam, vocht hij op leven en dood.
Iris: Ik viel juist een beetje in slaap bij het gevecht, maar misschien sloot ik me er onbewust voor af. En niet om alles af te vallen, maar dat met de shotgun, dat een einde aan het gevecht maakte, vond ik wel heel voorspelbaar. Toen dat geweer eerder gepoetst werd, wist je al: hier komt nog een staartje aan.
Ruby: Ja, totaal voorspelbaar! Toen dad in de wurggreep werd gehouden, voelde je (ook door dat shot van achteren) dat er iemand zou komen die die tegenstander zou afknallen.
Oscar: Klopt, dat camerastandpunt verraadde de aanwezigheid al.
Iris: Maar ik vind het wel mooi om te horen hoe intens jullie die vechtscène beleefd hebben.
Oscar: Ik vond de vechtscènes mooi totdat die beëindigd werden met de gunshot, eigenlijk. Al die morele lesjes die de vader aan Rag had uitgelegd, deden er ineens niet meer toe: dit was vechten op leven en dood.
Het moest nog maar blijken of zij in haar nieuwe rol net zou toegewijd was aan hem als hij aan haar was.
Iris: Maar als het gunshot niet was gekomen zou vader het niet hebben overleefd...
Oscar: Daar hoopte ik ook op! Ik dacht: dit zou een te gek einde zijn.
Ruby: Haha, dat schoot ook door mijn hoofd.
Iris: En dat Rag het dan zelf maar moest uitzoeken verder, vooral na de conversatie in de kerk waar pa beloofde haar nooit te verlaten.
Ruby: Daar sloot het heel cru op aan. Maar dit was ook haar leerschool hè: vanaf dat moment waren de rollen omgedraaid en moest dochter voor vader zorgen.
Iris: Die omkering van rollen was duidelijk in beeld gebracht. Ik vond het mooi dat het even leek alsof Rag zelf weg was gegaan, alsof ze haar vader in het hutje had achtergelaten, toen hij haar buiten in de sneeuw stond te roepen. Alsof nog moest blijken dat zij in haar nieuwe rol net zou toegewijd was aan hem als hij aan haar was.
Ruby: Omdat het vaak best langzaam ging, waren er meer van zulke momenten: waarin je je een paar seconden lang kon afvragen wat er aan de hand zou zijn.
Iris: Die momenten waar je als kijker eventjes moest zwemmen waren sterk aan de film.
Oscar: Dat is waar. Maar te veel van die momenten zorgen ervoor dat je echt op zoek gaat naar dingen om je aandacht vast te houden, omdat die simpelweg niet al te veel aanwezig zijn. Weet niet of dat in deze film nu helemaal geslaagd is.
Ruby: Ik had door de langzame cameravoering (die sowieso esthetische waarde had, ook door de landschappen die vaak mooi waren) dat er allerlei scenario's door mijn hoofd schoten: wat zou er aan de hand zijn? Wat zou er nu gebeuren? Maar het kan ook zijn dat je daarvoor té veel zelf ging zoeken.
Oscar: Wat me nog opviel: Elizabeth Moss in de rol van vrouw van 'de man', in de flashback-scènes – de actrice die Offred speelt in The Handmaid's Tale. Ook al zo'n apocalyptische wereld waar (het gebrek aan) vrouwen een grote rol speelt.
Ruby: Dat was natuurlijk een enorme verwijzing!
Iris: Oh ja! Zeker omdat Elizabeth Moss blijkbaar als een boegbeeld van het feminisme wordt gezien, en ze daarom zo goed in deze film paste.
Ruby: Daardoor kreeg ik wel een ongemakkelijk gevoel: zat hier nou een feministische boodschap in? Enerzijds dacht ik: het gaat over vrouwen, hoe kwetsbaar ze zijn, en wat een hel de wereld zonder ze zou zijn. En de vraag wat er gebeurt als er nog maar weinig vrouwen over zijn, wat mannen dan doen met de resterende 'baarmoeders' (zeg maar waar The Handmaid's Tale over gaat). Maar deze film gáát uiteindelijk toch heel veel over mannen.
Iris: Precies ja! Misschien verwachtten we door die link met The Handmaid's Tale onbewust dat er in dit verhaal ook meer context kwam van wat er nu eigenlijk aan de hand was.
Oscar: Ik weet het niet zo goed. Het is sowieso geen toeval dat uitgerekend zij die rol speelt, ook al is er amper sprake van een echte rol.
Ruby: Klopt, en het feit dat die rol van mom nauwelijks een echte rol is, dat getuigt weer van weinig aandacht voor de enige vrouw in dit hele verhaal. De cynicus in mij dacht: dit is een beetje meeliften op het succes van The Handmaid's Tale en dergelijke gender-gerelateerde dystopische verhalen.
Iris: Poe, echt ja. Treurig.
Oscar: Volgens mij is deze film het resultaat van een boel interessante, maar onvoldoende uitgewerkte ideeën. In het begin dacht ik: interessant, een familieverhaal binnen een apocalyptische setting, dat ken ik nog niet. Maar uiteindelijk zagen we toch veel overbekende angstreacties bij de personages.
Iris: Daar sluit ik me geheel bij aan.
Ruby: Het begon erg origineel maar werd gaandeweg een 'bekender' verhaal. Als Casey Affleck vooral een verhaal wilde vertellen over opvoeden, en de band tussen vaders en dochters, is dat wel sterk uitgevoerd. Maar ik denk dat hij er meer bij wilde halen dan nodig was.
Iris: De focus op het bescherminstinct dat ook onderdrukkend werkt was een constante in de film, en misschien ook origineel ten opzicht van andere dystopische films?
Ruby: Mooi: die spagaat van hoe een beschermer ook kan onderdrukken is een heel interessante gedachte. Zo zijn er volop interessante gedachtes en vragen die de film oproept.
Iris: Maar ook veel losse eindjes.
Light Of My Life is nu te zien met:
