Asset 14

Gunda

Filmtrialoog: Gunda

Onze redacteuren Eva van den Boogaard, Nora van Arkel en Jozien Wijkhuijs bekeken de documentaire Gunda. Ze zijn onder de indruk van de unieke vorm van de film, maar er bleken ook wat dingen die iedereen anders interpreteerde.

Nora: Ik heb nog nooit eerder zo'n film gezien! Zonder tekst, zonder begeleiding. Jullie?

Jozien: Nee, in ieder geval niet een speelfilm. Misschien wel eens een korte film.

Eva: Ik denk van wel, maar niet zoals deze, met zo weinig mensen. En inderdaad nooit zo lang.

Nora: Voor mij was Gunda echt een inzicht in hoeveel waarde we als mensen hechten aan narratieven en verhalen, zo erg dat je ze er zelfs bij gaat verzinnen als er niet echt iets gebeurd. Waarschijnlijk was dat ook het doel, dat je er zelf iets bij verzint.

Jozien: Toen ik de reviews las, kwam ik erachter dat ik één van de weinige dingen die wel gebeurde, heb gemist. Blijkbaar eet ze haar biggetjes op.

Eva: Wat???

Jozien: Die ene waar ze op gaat staan. Dat is bewust. Omdat dat biggetje het niet lijkt te redden. De regisseur wilde dat eruit halen en dacht toen: maar dit is het echte verhaal, dus ik laat het erin. Maar ik heb dat stukje dus gemist.

Nora: Oh! Wat? Ik dacht dat ze die alleen maar doodmaakte omdat hij gebroken pootjes had nadat ze er per ongeluk op was gaan liggen! Ook nog steeds heftig, trouwens.

Jozien: Je had wel door dat ze ’m doodmaakte?

Nora: Nou ja, dat ze er expres op ging staan, ja.

Eva: Ik was de echte naïeveling en dacht dat ze gewoon per ongeluk op haar biggetje ging staan. Ik zag het ook helemaal niet aankomen, dus ik werd er onpasselijk van.

Nora: Wrede natuur. Zo zorgt ze wel voor grotere overlevingskans voor de rest van haar kroost. Ze moesten al behoorlijk vechten om die spenen.

Jozien: Grappig hoe je haar dan toch een mens maakt, in je hoofd. Het is een gek spel om haar te zien als een eigenzinnig, interessant wezen voor wie je empathie en bewondering moet opbrengen, terwijl ze ook een heel ander soort wezen is dan wij, die dingen doet dingen die wij ons niet kunnen indenken.

Eva: Er zat een rare antropomorfe spanning in de film.

Nora: Ja, daar betrapte ik me telkens op wanneer ik één van de varkens een menselijke emotie toekende.

Eva: Want je wilt die dieren begrijpen, maar het zijn dieren. Ik moest denken aan hoe we kennelijk altijd denken dat wij als mens de norm zijn, en de neiging hebben onze manier van betekenisgeving op dieren te plakken.

Nora: Daarom vond ik het heel fijn dat het menselijke er zoveel mogelijk uit was gelaten! Ik denk dat ik dichter bij gewoon observeren – zonder interpreteren – ben gekomen dan met enige andere natuurfilm.

Eva: Jozien, nog even over die reviews die jij had gelezen: wat zeiden die dan over het opeten van dat biggetje?

Jozien: Dit stond in NRC:

‘Sentimenteel gaat dat niet: een biggetje dat telkens de jacht op beschikbare tepels verliest, wordt op zeker moment door mama geplet en opgepeuzeld.’

Nora: Maar dat biggetje kon niet goed lopen hè, zijn achterpootjes deden het niet meer (mogelijk omdat zijn moeder op hem was gaan liggen).

Jozien: Ik vond het ook wel bijzonder dat ik steeds zat te wachten op iets vreselijks. Bijvoorbeeld bij die kippen die je in een krat ziet zitten. Ik ben sinds een jaar veganist en wist dat de film tenminste deels aan thema’s raakt die mij die keuze hebben laten maken.

Nora: Och, die kippen, die hadden elkaar helemaal kapot gepikt in dat krat.

Jozien: Daar was ik ook huiverig voor, want ik ben geen fan van de cultuur die heerst in vegan-land. Maar in deze film bleek die vrees onterecht. Tot aan het einde dan, natuurlijk.

Nora: Ik ben benieuwd naar jullie theorieën hierover: wat deden de kippen en de koeien in deze film? (Behalve natuurlijk als een soort rapperscollectief geportretteerd worden, heel cool.)

Jozien: Hahaha. Het zijn niet voor niets kippen, koeien en varkens. Mensen houden van honden, katten, dolfijnen etc. Maar deze drie groepen zijn voor consumptie. In die zin vind ik het heel erg terecht dat juist een varken de ‘hoofdpersoon’ is. Wij hebben, voor ons eigen gemak, varkens dom, vies, en wegwerpbaar gemaakt. Zodat we ze zonder schuldgevoel kunnen eten. Zelfs niet als er vreselijk nieuws verschijnt, zoals deze week in Epe. Tot zover mijn vegan-rant, ik had me voorgenomen om daar niet té los op te gaan. Maar de film doet dit wel bewust, denk ik.

Wij hebben, voor ons eigen gemak, varkens dom, vies, en wegwerpbaar gemaakt.

Eva: Ik vond het interessant dat het dieren zijn waar je normaal gesproken niet uitgebreid naar gaat kijken, en al helemaal niet als ze niet in optima forma zijn (zoals een kreupel biggetje of een kapot gepikte haan), terwijl er natuurlijk schoonheid in zat. Maar ik denk dat het klopt hoor, Jozien, dat er een verscholen activistische agenda was.

Nora: Ik denk inderdaad dat het veel te maken heeft met consumptie dat juist deze drie dieren erin zitten, maar in de film over Gunda het varken had ik eigenlijk alleen varkens verwacht. Ik had wel het idee dat de kippen en koeien er waren om een contrast neer te zetten, ook qua omgang met elkaar. Die varkens hadden veel meer van die intieme momenten onderling.

Jozien: De film zegt gewoon tegen de kijker: Kíjk nou eens naar deze dieren.

Nora: Zeker, volgens mij is de filmmaker ook vegan.

Jozien: Klopt, en Joaquin Phoenix ook – de executive producer.

Nora: Toch lag die boodschap er niet héél dik bovenop, het word je niet opgedrongen.

Jozien: Ik zag dat Varkens in Nood er iets over had gepost op Instagram. Nicolette Kluijver reageerde daarop met een lachende emoji. En toen gingen een aantal vegans daaronder helemaal los met MAAR JIJ EET DOOD DIER JIJ MAG DIT NIET ZEGGEN AAAAAH.

Eva: Hahaha

Jozien: Dat is waarom ik meestal zeg dat ik ‘in principe plantaardig eet'. Want ik denk dat hun aanpak niet de manier is. Je geeft ons vegans een slechte naam als je zo militant bent.

Eva: Ik vind het ook mooi dat in deze film een soort activisme zonder sensatie te vinden was. Alsof ze het hadden omgedraaid. Niet: kijk hoe erg! Maar: kijk hoe mooi!

Jozien: Precies! En stel: mensen eten 1 dag per week minder vlees. Of stoppen met varkens eten, want zoals gezegd: die haten we als mensen het meest. Dat vind ik een mooi ‘tussendoel’ ofzo. Maar goed. Misschien even terug naar de film zelf: wisten jullie dat koeien kunnen huilen?

Nora: Nee, dat wist ik niet!

Eva: Oh jee, heb ik ook de huilende koeien gemist?

Jozien: De koeien huilden!

Nora: Dat was toch gewoon oogvocht tegen de vliegen?

Eva: Dacht ik ook.

Nora: Of was er emotie mee gemoeid? Of is huilen puur lichamelijk en associeer ik het alleen maar met emotie?

Jozien: Weet ik niet zeker. Ik heb nog zitten zoeken. Volgens mij is het niet bij emotie zoals wij dat kennen, maar huilen is wel mogelijk. Door honger, las ik ergens. Maar ook daar wordt de informatiestroom weer wat vervuild door mensen die dat gegeven voor een doel willen gebruiken.

Nora: Haha ja ik dacht ook meteen: zijn er weer onze betekenis aan het projecteren?

Eva: Overigens zie ik dat de film als documentaire wordt gepresenteerd. Hoe kijken jullie daarnaar?

Nora: Het voelde wel als een documentaire. Niet een 'ik ga lekker naar de film'-film, maar leerzaam en interessant was het zeker.

Eva: Op zich vind ik een strikt onderscheid tussen documentaire en fictie niet zinvol. Maar ik had het gevoel dat dit toch wel een vrij hybride vorm was.

Jozien: Dat komt ook door het soort docu’s dat wij gewend zijn, met de dragende stem van Sir David.

Nora: Wat voelde er dan als fictie voor jou? Ik kreeg het gevoel dat het niet puurder documentair kon worden dan dit.

Eva: Nou, het geluid bijvoorbeeld. Dat is er later onder gezet.

Nora: Oh, hè, echt?

Jozien: Die soundscape klonk ook wel te perfect. Was wel megagoed gedaan trouwens, heel ruimtelijk.

Eva: Inderdaad, maar zeker bij die hartverscheurende scène aan het einde had ik er moeite mee. Omdat ik zo zat te kijken naar een dier dat oprecht verdriet heeft, denk ik, terwijl ik wist dat dat geluid gewoon in een studio was gemaakt.

Jozien: Och och, ik ben nog getraumatiseerd.

Nora: Dus dan was het eigenlijk té echt? Ik merk dat ik dat nog helemaal niet kan verwerken, in een studio gemaakt geluid - ik dacht echt dat het daar opgenomen was!

Jozien: Maar het is evengoed toch wel ergens opgenomen? Ik bedoel: dit is toch geen computer-gegenereerd geluid?

Nora: Dat lijkt me gek, inderdaad.

Jozien: Ik merk dat ik hier - als radio/podcastmaker - niet zo’n moeite mee heb. Ik doe dit de hele tijd. Je voegt ondersteuning toe voor je verhaal.

Nora: Ja, maar ik had het gevoel dat ik de geluidjes begon te herkennen bij hun gedrag - dus ik voel me een beetje...in de maling genomen?

Jozien: Maar je herkent die geluidjes toch ook daadwerkelijk? Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat ze voor alles precies een geluidje hebben gemaakt en dat eronder hebben geplakt. Maar misschien ben ik dan nog steeds naïef.

Nora: Zolang het geen geluiden zijn van totaal andere momenten die eronder zijn geplaatst, kan ik ermee leven.

Jozien: Een andere vraag: hoe zien jullie de functie van hekken in deze film?

Eva: Oh, dat is interessant! Nu je het zegt: er waren héél veel hekken, en het ging ook telkens om het losbreken uit iets.

Nora: Bij die kippen leek het een duidelijke beperking/begrenzing, maar bij de rest zijn ze me niet zo opgevallen.

Eva: Die scene met die koeien die de stal uitrenden vond ik heel mooi.

Ik had wel het idee dat er telkens een beweging in zat van binnen zitten naar vrijheid en weer terug naar beperking.

Jozien: Ja, en Gunda loopt op den duur tegen een elektrisch hek aan. Nadat ze lekker in de modder heeft liggen te liggen. Toen schrok ik heel erg. De film was toch ook een soort meditatie, en dan werd je daar zo uit opgeschrikt

Eva: Een soort reality check, misschien. Ik had wel het idee dat er telkens een beweging in zat van binnen zitten naar vrijheid en weer terug naar beperking. Je ziet die stal van de varkens ook vaak zo duidelijk geframed.

Jozien: Ja, met zo’n deurtje.

Eva: Dat veel te klein is.

Jozien: Ja! Ik vond het openingsshot echt fantastisch. Al die biggetjes die uit dat deurtje vallen en er dan weer in moeten klimmen. Biggetjes zijn sowieso cool.

Eva: Jaaaaa! Zo lief. Maar ook wel agressief, als ze wat ouder zijn en honger hebben. Ik heb ook echt nog nooit zoveel beeld van tepels gezien in een film.

Jozien: Wacht maar tot al je vrienden kinderen krijgen. #Omavertelt.

Nora: Hahaha.

Eva: Overigens hebben we nog met geen woord gerept over dat alles in zwart-wit was.

Nora: Oh joh! En over hoe geweldig gefilmd! Wat vinden we, is Gunda al met al een aanrader?

Eva: Ik denk dat je misschien wat verwachtingsmanagement moet doen, maar het is allemaal zeker heel mooi om naar te kijken.

Jozien: Ik vond het zeker een aanrader. Ik ga er ook al dagen over door tegen iedereen.

Nora: Het is geen spannende film, maar zeker een ervaring die je moet meemaken.

Jozien: Het was ook gewoon anderhalf uur rust. Echt een ontsnapping aan de vlak-voor-de-vakantie-werkstress.

Nora: De film leert je anders te kijken. Met geduld.

Jozien: Inderdaad. En koeien, kippen en varkens zijn gewoon gaaf.

{{postlink1}} {{postlink2}}
Mail

Redactie

Margriet Osinga is freelance illustrator en woont en werkt in Utrecht. Gewapend met een herkenbaar kleurenpalet maakt ze het liefst illustraties met geometrische composities en grafische patronen. www.margrietosinga.nl

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Roku City/heterotopie/spiegels

Roku City / heterotopie / spiegels

Mel Kikkert schreef een multimedia verhaal over Roku een streamingdienst die in de VS ontstaan is. In 2017 bracht Roku een screen saver uit, die je zag als je niets aan het kijken was op hun service. Lees meer

De sofaconstante

De sofaconstante

Uschi Cop schreef een claustrofobische verhalenbundel over zes levens die getekend zijn door een verlangen naar zingeving. De sofaconstante is een voorpublicatie van een van die verhalen uit haar bundel 'Zwaktebod'. Lees meer

Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik toch een mannenhater?’ 6

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik dan toch een mannenhater?’

Puck Lingbeek's vader stelt dat haar boosheid richting mannen haar interpretaties van kunst beïnvloedt. Puck is het daar niet mee eens, maar het zet het haar wel aan het denken. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Voesten

Voesten

"Misschien is dat man zijn hier: hetzelfde bewegen als de anderen." Voesten van Werner de Valk is een kort verhaal over een eiland met een duistere traditie en over het moeten bewijzen van mannelijkheid. Lees meer

Muze

Muze

Loren Snel schreef een roman over hoe samen te zijn met een ander en intussen trouw te blijven aan jezelf. Haar debuut verschijnt 25 oktober bij uitgeverij Prometheus. Hier lees je een voorpublicatie. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Jari

Jari

Dave Boomkens schreef een verhaal over troosteloosheid, onmacht en opgroeien. Over hoe je in een treurig flatgebouw, tussen de nieuwsprogrammering en sportwedstrijden door, een vriend kunt vinden en verliezen. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Geef de dag een naam

Geef de dag een naam

Op een hete zomerdag wordt Felipe zwetend wakker. Deze dag, die heet en broeierig is, brengt hem uit evenwicht, tot hij uiteindelijk doet wat hij gezworen had nooit te doen: hij begint te drinken. Een fragment uit de afstudeernovelle van Tiemen Hageman over het verleden proberen los te laten, het leven ruimte geven en adolescent worden. Lees meer

Aaah, het launchfeest!

Aaah, het launchfeest!

Na de lancering van ons derde papieren tijdschrift willen we onze lezers, schrijvers en makers graag uitnodigen om dit grote succes samen met Hard//hoofd te vieren op 26 oktober in Amsterdam. Lees meer

Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer