Asset 14

Gunda

Filmtrialoog: Gunda

Onze redacteuren Eva van den Boogaard, Nora van Arkel en Jozien Wijkhuijs bekeken de documentaire Gunda. Ze zijn onder de indruk van de unieke vorm van de film, maar er bleken ook wat dingen die iedereen anders interpreteerde.

Nora: Ik heb nog nooit eerder zo'n film gezien! Zonder tekst, zonder begeleiding. Jullie?

Jozien: Nee, in ieder geval niet een speelfilm. Misschien wel eens een korte film.

Eva: Ik denk van wel, maar niet zoals deze, met zo weinig mensen. En inderdaad nooit zo lang.

Nora: Voor mij was Gunda echt een inzicht in hoeveel waarde we als mensen hechten aan narratieven en verhalen, zo erg dat je ze er zelfs bij gaat verzinnen als er niet echt iets gebeurd. Waarschijnlijk was dat ook het doel, dat je er zelf iets bij verzint.

Jozien: Toen ik de reviews las, kwam ik erachter dat ik één van de weinige dingen die wel gebeurde, heb gemist. Blijkbaar eet ze haar biggetjes op.

Eva: Wat???

Jozien: Die ene waar ze op gaat staan. Dat is bewust. Omdat dat biggetje het niet lijkt te redden. De regisseur wilde dat eruit halen en dacht toen: maar dit is het echte verhaal, dus ik laat het erin. Maar ik heb dat stukje dus gemist.

Nora: Oh! Wat? Ik dacht dat ze die alleen maar doodmaakte omdat hij gebroken pootjes had nadat ze er per ongeluk op was gaan liggen! Ook nog steeds heftig, trouwens.

Jozien: Je had wel door dat ze ’m doodmaakte?

Nora: Nou ja, dat ze er expres op ging staan, ja.

Eva: Ik was de echte naïeveling en dacht dat ze gewoon per ongeluk op haar biggetje ging staan. Ik zag het ook helemaal niet aankomen, dus ik werd er onpasselijk van.

Nora: Wrede natuur. Zo zorgt ze wel voor grotere overlevingskans voor de rest van haar kroost. Ze moesten al behoorlijk vechten om die spenen.

Jozien: Grappig hoe je haar dan toch een mens maakt, in je hoofd. Het is een gek spel om haar te zien als een eigenzinnig, interessant wezen voor wie je empathie en bewondering moet opbrengen, terwijl ze ook een heel ander soort wezen is dan wij, die dingen doet dingen die wij ons niet kunnen indenken.

Eva: Er zat een rare antropomorfe spanning in de film.

Nora: Ja, daar betrapte ik me telkens op wanneer ik één van de varkens een menselijke emotie toekende.

Eva: Want je wilt die dieren begrijpen, maar het zijn dieren. Ik moest denken aan hoe we kennelijk altijd denken dat wij als mens de norm zijn, en de neiging hebben onze manier van betekenisgeving op dieren te plakken.

Nora: Daarom vond ik het heel fijn dat het menselijke er zoveel mogelijk uit was gelaten! Ik denk dat ik dichter bij gewoon observeren – zonder interpreteren – ben gekomen dan met enige andere natuurfilm.

Eva: Jozien, nog even over die reviews die jij had gelezen: wat zeiden die dan over het opeten van dat biggetje?

Jozien: Dit stond in NRC:

‘Sentimenteel gaat dat niet: een biggetje dat telkens de jacht op beschikbare tepels verliest, wordt op zeker moment door mama geplet en opgepeuzeld.’

Nora: Maar dat biggetje kon niet goed lopen hè, zijn achterpootjes deden het niet meer (mogelijk omdat zijn moeder op hem was gaan liggen).

Jozien: Ik vond het ook wel bijzonder dat ik steeds zat te wachten op iets vreselijks. Bijvoorbeeld bij die kippen die je in een krat ziet zitten. Ik ben sinds een jaar veganist en wist dat de film tenminste deels aan thema’s raakt die mij die keuze hebben laten maken.

Nora: Och, die kippen, die hadden elkaar helemaal kapot gepikt in dat krat.

Jozien: Daar was ik ook huiverig voor, want ik ben geen fan van de cultuur die heerst in vegan-land. Maar in deze film bleek die vrees onterecht. Tot aan het einde dan, natuurlijk.

Nora: Ik ben benieuwd naar jullie theorieën hierover: wat deden de kippen en de koeien in deze film? (Behalve natuurlijk als een soort rapperscollectief geportretteerd worden, heel cool.)

Jozien: Hahaha. Het zijn niet voor niets kippen, koeien en varkens. Mensen houden van honden, katten, dolfijnen etc. Maar deze drie groepen zijn voor consumptie. In die zin vind ik het heel erg terecht dat juist een varken de ‘hoofdpersoon’ is. Wij hebben, voor ons eigen gemak, varkens dom, vies, en wegwerpbaar gemaakt. Zodat we ze zonder schuldgevoel kunnen eten. Zelfs niet als er vreselijk nieuws verschijnt, zoals deze week in Epe. Tot zover mijn vegan-rant, ik had me voorgenomen om daar niet té los op te gaan. Maar de film doet dit wel bewust, denk ik.

Wij hebben, voor ons eigen gemak, varkens dom, vies, en wegwerpbaar gemaakt.

Eva: Ik vond het interessant dat het dieren zijn waar je normaal gesproken niet uitgebreid naar gaat kijken, en al helemaal niet als ze niet in optima forma zijn (zoals een kreupel biggetje of een kapot gepikte haan), terwijl er natuurlijk schoonheid in zat. Maar ik denk dat het klopt hoor, Jozien, dat er een verscholen activistische agenda was.

Nora: Ik denk inderdaad dat het veel te maken heeft met consumptie dat juist deze drie dieren erin zitten, maar in de film over Gunda het varken had ik eigenlijk alleen varkens verwacht. Ik had wel het idee dat de kippen en koeien er waren om een contrast neer te zetten, ook qua omgang met elkaar. Die varkens hadden veel meer van die intieme momenten onderling.

Jozien: De film zegt gewoon tegen de kijker: Kíjk nou eens naar deze dieren.

Nora: Zeker, volgens mij is de filmmaker ook vegan.

Jozien: Klopt, en Joaquin Phoenix ook – de executive producer.

Nora: Toch lag die boodschap er niet héél dik bovenop, het word je niet opgedrongen.

Jozien: Ik zag dat Varkens in Nood er iets over had gepost op Instagram. Nicolette Kluijver reageerde daarop met een lachende emoji. En toen gingen een aantal vegans daaronder helemaal los met MAAR JIJ EET DOOD DIER JIJ MAG DIT NIET ZEGGEN AAAAAH.

Eva: Hahaha

Jozien: Dat is waarom ik meestal zeg dat ik ‘in principe plantaardig eet'. Want ik denk dat hun aanpak niet de manier is. Je geeft ons vegans een slechte naam als je zo militant bent.

Eva: Ik vind het ook mooi dat in deze film een soort activisme zonder sensatie te vinden was. Alsof ze het hadden omgedraaid. Niet: kijk hoe erg! Maar: kijk hoe mooi!

Jozien: Precies! En stel: mensen eten 1 dag per week minder vlees. Of stoppen met varkens eten, want zoals gezegd: die haten we als mensen het meest. Dat vind ik een mooi ‘tussendoel’ ofzo. Maar goed. Misschien even terug naar de film zelf: wisten jullie dat koeien kunnen huilen?

Nora: Nee, dat wist ik niet!

Eva: Oh jee, heb ik ook de huilende koeien gemist?

Jozien: De koeien huilden!

Nora: Dat was toch gewoon oogvocht tegen de vliegen?

Eva: Dacht ik ook.

Nora: Of was er emotie mee gemoeid? Of is huilen puur lichamelijk en associeer ik het alleen maar met emotie?

Jozien: Weet ik niet zeker. Ik heb nog zitten zoeken. Volgens mij is het niet bij emotie zoals wij dat kennen, maar huilen is wel mogelijk. Door honger, las ik ergens. Maar ook daar wordt de informatiestroom weer wat vervuild door mensen die dat gegeven voor een doel willen gebruiken.

Nora: Haha ja ik dacht ook meteen: zijn er weer onze betekenis aan het projecteren?

Eva: Overigens zie ik dat de film als documentaire wordt gepresenteerd. Hoe kijken jullie daarnaar?

Nora: Het voelde wel als een documentaire. Niet een 'ik ga lekker naar de film'-film, maar leerzaam en interessant was het zeker.

Eva: Op zich vind ik een strikt onderscheid tussen documentaire en fictie niet zinvol. Maar ik had het gevoel dat dit toch wel een vrij hybride vorm was.

Jozien: Dat komt ook door het soort docu’s dat wij gewend zijn, met de dragende stem van Sir David.

Nora: Wat voelde er dan als fictie voor jou? Ik kreeg het gevoel dat het niet puurder documentair kon worden dan dit.

Eva: Nou, het geluid bijvoorbeeld. Dat is er later onder gezet.

Nora: Oh, hè, echt?

Jozien: Die soundscape klonk ook wel te perfect. Was wel megagoed gedaan trouwens, heel ruimtelijk.

Eva: Inderdaad, maar zeker bij die hartverscheurende scène aan het einde had ik er moeite mee. Omdat ik zo zat te kijken naar een dier dat oprecht verdriet heeft, denk ik, terwijl ik wist dat dat geluid gewoon in een studio was gemaakt.

Jozien: Och och, ik ben nog getraumatiseerd.

Nora: Dus dan was het eigenlijk té echt? Ik merk dat ik dat nog helemaal niet kan verwerken, in een studio gemaakt geluid - ik dacht echt dat het daar opgenomen was!

Jozien: Maar het is evengoed toch wel ergens opgenomen? Ik bedoel: dit is toch geen computer-gegenereerd geluid?

Nora: Dat lijkt me gek, inderdaad.

Jozien: Ik merk dat ik hier - als radio/podcastmaker - niet zo’n moeite mee heb. Ik doe dit de hele tijd. Je voegt ondersteuning toe voor je verhaal.

Nora: Ja, maar ik had het gevoel dat ik de geluidjes begon te herkennen bij hun gedrag - dus ik voel me een beetje...in de maling genomen?

Jozien: Maar je herkent die geluidjes toch ook daadwerkelijk? Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat ze voor alles precies een geluidje hebben gemaakt en dat eronder hebben geplakt. Maar misschien ben ik dan nog steeds naïef.

Nora: Zolang het geen geluiden zijn van totaal andere momenten die eronder zijn geplaatst, kan ik ermee leven.

Jozien: Een andere vraag: hoe zien jullie de functie van hekken in deze film?

Eva: Oh, dat is interessant! Nu je het zegt: er waren héél veel hekken, en het ging ook telkens om het losbreken uit iets.

Nora: Bij die kippen leek het een duidelijke beperking/begrenzing, maar bij de rest zijn ze me niet zo opgevallen.

Eva: Die scene met die koeien die de stal uitrenden vond ik heel mooi.

Ik had wel het idee dat er telkens een beweging in zat van binnen zitten naar vrijheid en weer terug naar beperking.

Jozien: Ja, en Gunda loopt op den duur tegen een elektrisch hek aan. Nadat ze lekker in de modder heeft liggen te liggen. Toen schrok ik heel erg. De film was toch ook een soort meditatie, en dan werd je daar zo uit opgeschrikt

Eva: Een soort reality check, misschien. Ik had wel het idee dat er telkens een beweging in zat van binnen zitten naar vrijheid en weer terug naar beperking. Je ziet die stal van de varkens ook vaak zo duidelijk geframed.

Jozien: Ja, met zo’n deurtje.

Eva: Dat veel te klein is.

Jozien: Ja! Ik vond het openingsshot echt fantastisch. Al die biggetjes die uit dat deurtje vallen en er dan weer in moeten klimmen. Biggetjes zijn sowieso cool.

Eva: Jaaaaa! Zo lief. Maar ook wel agressief, als ze wat ouder zijn en honger hebben. Ik heb ook echt nog nooit zoveel beeld van tepels gezien in een film.

Jozien: Wacht maar tot al je vrienden kinderen krijgen. #Omavertelt.

Nora: Hahaha.

Eva: Overigens hebben we nog met geen woord gerept over dat alles in zwart-wit was.

Nora: Oh joh! En over hoe geweldig gefilmd! Wat vinden we, is Gunda al met al een aanrader?

Eva: Ik denk dat je misschien wat verwachtingsmanagement moet doen, maar het is allemaal zeker heel mooi om naar te kijken.

Jozien: Ik vond het zeker een aanrader. Ik ga er ook al dagen over door tegen iedereen.

Nora: Het is geen spannende film, maar zeker een ervaring die je moet meemaken.

Jozien: Het was ook gewoon anderhalf uur rust. Echt een ontsnapping aan de vlak-voor-de-vakantie-werkstress.

Nora: De film leert je anders te kijken. Met geduld.

Jozien: Inderdaad. En koeien, kippen en varkens zijn gewoon gaaf.

{{postlink1}} {{postlink2}}
Mail

Redactie

Margriet Osinga is freelance illustrator en woont en werkt in Utrecht. Gewapend met een herkenbaar kleurenpalet maakt ze het liefst illustraties met geometrische composities en grafische patronen. www.margrietosinga.nl

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

:Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Hard//hoofd organiseert op 25 mei de eerste schrijfworkshop! Tijdens deze middag zul je onder begeleiding van Selm Merel Wenselaers, Marthe van Bronkhorst en Jochum Veenstra de tijd krijgen om met elkaar in gesprek te gaan en aan een tekst over mannelijkheid te werken. Aanmelden kan tot en met 22 april. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Juul Kruse introduceert de Beestjesweken. Van 16 tot 29 maart zullen alle artikelen die we op Hard//hoofd publiceren gaan over kleine kruipers, slijmerige sluipers en gladde glibberaars. Juul vertelt waar diens fascinatie met beestjes begon en waarom die begraven wil worden na diens dood. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer