Redacteurs Eva van den Boogaard, Stefanie Gordin en Oscar Spaans bekeken en bespraken Cold War, een nostalgische film over muzikant Wiktor en de jonge en vrijgevochten Zula, die een onmogelijke liefde beleven in een onmogelijke tijd. De film bevalt esthetisch zeker, maar het narratieve deel had volgens de redacteuren beter gekund.
Eva: Ik vond de film esthetisch erg aantrekkelijk.
Stefanie: Helemaal mee eens. Op cinematografisch vlak is deze film een pareltje.
Oscar: De zwart-witbeelden zijn oogstrelend mooi gedraaid.
Eva: Ik had het gevoel dat ik naar een lange reeks goed gelukte zwart-witfoto's zat te kijken.
Stefanie: Inderdaad, door het zwart-wit leefde elke scene op zichzelf, vond ik.
Oscar: Het tweede aspect dat me direct opviel, was het beeldformaat. Want vonden jullie van het wat vierkante beeld, de 4:3 ratio in plaats van het tegenwoordig gangbare 16:9?
'De zwart-witbeelden zijn oogstrelend mooi gedraaid.'
Stefanie: Ik vond het heel goed werken! De eerste en tweede keer dat ik deze film zag, was in de cinema, en toen had ik echt het gevoel dat ik in een andere wereld zat. Dit keer keek ik op mijn laptop, en natuurlijk mis je dan het witte doek, waar je dat gevoel veel meer ervaart.
Oscar: Je ziet dat 4:3 formaat de laatste tijd wel weer vaker, The Lighthouse schiet me te binnen bijvoorbeeld.
Eva: Nou dat formaat is me dus niet eens opgevallen, maar ik miste inderdaad ook erg het grote bioscoopscherm. Zou dat vierkante beeld misschien nog meer de indruk wekken dat het in het verleden speelt?
Stefanie: Dat zou goed kunnen. Wat mij vooral het gevoel gaf dat het zich in het verleden afspeelde was dat alles er zo puur uitzag in deze film. En natuurlijk dat het in zwart-wit was! Ook zie je tegenwoordig in veel films de beeldschermen van telefoons, tv’s en computers, maar ik vond het zo fijn aan deze film dat die er niet in voor kwamen.
Oscar: Ik moet wel zeggen dat ik mijn twijfels heb over dat vierkante formaat. Ik snap de overweging - als onze verklaring inderdaad de beweegreden van de regisseur is - maar misschien had ik de film toch liever als breedbeeld gezien. Van zwart-wit ben ik over het algemeen wel een groot liefhebber.
Eva: Waarom had je liever breedbeeld gekeken?
Oscar: Goeie vraag. Puur een kwestie van gevoel, denk ik. Ik vind het natuurlijker kijken, omdat het menselijk gezichtsveld ook breder is. Breedbeeld benadert meer het menselijk gezichtsveld dan 4:3, zoiets zal het zijn.
Stefanie: Ik stoorde mij er niet aan. Ik ga meestal mee met de keuzes van de regisseur. Maar ik snap dat het natuurlijker kan overkomen op een ander beeldformaat. Jammer dat er geen twee versies zijn, haha.
Oscar: Wat jij net zei over de beeldschermen van telefoons etc. die tegenwoordig vaak in beeld verschijnen in films, vind ik een interessante observatie. Inderdaad fijn dat je dat hier niet zag. De film trekt je wat dat betreft echt een andere tijd, een andere wereld in. Wat heel fijn is.
Eva: Ik bedenk nu net dat de keuze van de regisseur voor dit beeldformaat wel aansluit bij mijn gevoel dat ik de nostalgie wat over the top vond. Misschien kwam het ook doordat ik het verhaal weinig diepgang vond hebben. Veel meer dan nostalgisch en mooi geschoten werd het voor mij niet.
'Ergens vond ik ook dat de film een beetje te snel ging en hierdoor weinig diepgang had.'
Oscar: Ik ben blij dat je dat zegt. Ik dacht dat ik de enige was, omdat deze film zo bejubeld is. Maar op verhaalniveau was ik niet bijzonder onder de indruk.
Stefanie: Ik ben het deels met jullie eens. Ergens vond ik ook dat de film een beetje te snel ging en hierdoor weinig diepgang had. Maar aan de andere kant genoot ik van het verhaal. Ik zag vooral een verhaal over twee mensen die niet zonder elkaar kunnen, maar ook niet met elkaar. Ik vond het ergens wel een interessant gegeven.
Eva: Dat verhaal is wel al best vaak verteld.
Oscar: Ik denk dat ik je begrijp, Stefanie. Als je de plot op die manier samenvat, en dan ook nog tegen de achtergrond van de koude oorlog - de grens overvluchten naar het westen, elkaar jaren niet zien maar wel gevoelens houden - dan zou ik denken: dit verhaal wil ik zien. Al is het inderdaad best vaak verteld. Maar dat geeft niks.
Eva: Ja, de context van de koude oorlog was interessant ten opzichte van het gegeven van de onmogelijke liefde.
Oscar: Misschien dit wel gewoon het probleem: ik voelde de liefde tussen Wiktor en Zula eigenlijk helemaal niet echt. Ik begreep wel wat er gebeurde maar kreeg nooit last van een plaatsvervangend gebroken hart, om het even dramatisch uit te drukken. En dat is toch wat je van zo'n verhaal wilt.
Stefanie: Daar zeg je iets interessants, Oscar. Het leek ook niet heel oprecht.
Eva: In een interview las ik dat de regisseur zei dat hij het juist zo goed vond dat hij geen achtergrond gaf bij de liefde, wat ik ook wel snap, dat het iets onverklaarbaars kan hebben. Maar ik heb misschien wel daardoor inderdaad geen traan gelaten, terwijl ik echt een jankerd ben.
Stefanie: Haha, ik ben normaal gezien ook een jankerd, Eva, en dat had ik bij deze film ook niet.
Eva: Was het dan slecht acteerwerk?
Stefanie: Dat denk ik niet. Ik had vooral het gevoel dat het heel snel ging.
Oscar: Het kwam ook zeker door het scenario. De snelheid waarmee er door de jaren heen werd gesneden, en naar verschillende locaties.
Stefanie: De film duurt ook niet zo lang, dus het heeft zeker met het scenario te maken. Wat wel jammer is, want los daarvan heeft het veel potentieel.
Oscar: Vaak had ik het pas veel te laat door dat er jaren waren verstreken. Waardoor ik nooit kon deelnemen aan het gevoel dat de personages op dat moment ervoeren.
Stefanie: Ja, dat had ik ook toen ik deze film voor de eerste keer zag. Ik kreeg wel soms kippenvel tijdens hun gezang, maar dit komt misschien omdat mijn grootouders en ouders uit Rusland komen en ze vaak ook Russische nummers zongen uit dezelfde periode als in de film. Ik weet niet hoe dat voor jullie overkwam?
Eva: Oh, wat bijzonder!
Stefanie: Of ja, uit de Sovjetperiode bedoel ik.
Eva: Ik had zelf ook zoiets: mijn opa was Pools en kwam tijdens WO2 in Nederland terecht, maar mocht daarna niet terug naar Polen. Want hij mocht de grens dus niet meer over. Was allemaal erg tragisch toentertijd.
Oscar: Die volksmuziek kon ik overigens juist erg waarderen, hoewel ik er geen kippenvel bij kreeg zoals jij, Stefanie. Maar ik heb dan ook niet jouw achtergrond.
Eva: Ik vond het muzikale deel van de film ook erg mooi, zeker in het begin, bij die audities.
Oscar: Ja, en gewoon het allereerste shot van dat instrument (weet niet hoe dat heet?). Ik zat er meteen helemaal in daardoor. Maar gaandeweg verslapte mijn aandacht enigszins, helaas.
'Zonder muziek zou dit een heel vreemde film zijn.'
Stefanie: Jammer, Oscar! Maar dat is te begrijpen. Ik denk dat deze film voor sommige mensen meer raakvlakken heeft dan voor anderen. Ik denk dat de muziek het verhaal goed ondersteunde. Zonder muziek zou het een heel vreemde film zijn.
Oscar: In hoeverre ging deze film ook echt over de koude oorlog uit de titel?
Eva: Tja, was het meer dan decor? Ik denk het wel.
Stefanie: Misschien zegt dit gegeven iets over de personages? Telkens als je verwachtte dat er iets tussen hen ging gebeuren, gebeurde er eigenlijk niet veel. Zoals het dus was tussen Rusland en Amerika. Spanning genoeg, maar geen vuurwerk.
Oscar: Het was de setting waartegen het verhaal zich afspeelde, natuurlijk. Maar ik had inderdaad ook het gevoel dat het liefdesverhaal een metafoor was voor iets anders, iets groots.
Eva: Ja, zeker. Terwijl het wel overkwam als een erg gepassioneerde liefde.
Oscar: Ik had wel het idee dat ze uiteindelijk altijd voor de muziek kozen in hun leven in plaats van voor elkaar.
Stefanie: In ieder geval droeg de regisseur deze film op aan zijn ouders. Blijkbaar zijn de personages ook vernoemd naar zijn ouders.
Oscar: Het verhaal is zelfs losjes gebaseerd op het verhaal van zijn ouders, als ik me niet vergis.
Stefanie: Waar ik ook aan moet denken is dat ze misschien een andere kijk op het leven hadden. Mijn grootvader wilde na de val van het communisme ook verhuizen naar het westen, maar mijn grootmoeder had te veel liefde voor alles wat ze kende. In ieder geval, de personages wisten het misschien gewoon niet. En het kan zijn dat de ouders van de regisseur dit ook hadden?
Eva: Ja, dat zie je wel duidelijk bij Zula, die in eerste instantie niet meegaat.
Stefanie: Haha even in de war.
Stefanie: Ik denk dat het wel iets kan zeggen over hun relatie. Zelf maak ik dit soms ook mee in mijn eigen relatie nu (maar dan zonder de koude oorlog). Dat je een passie hebt voor iets, de ander ook, maar soms wil je gewoon niet naar dezelfde plek gaan. Ik vind dat echt lastig. Als je op momenten samen keuzes moet maken, maar het eigenlijk niet vanuit je hart wilt.
Oscar: Dat vind ik goed bedacht, misschien was dat het wel: hoeveel liefde ze ook voor elkaar voelden, er was ook nog hun ambitie en hun eigen dromen over wat ze verder uit het leven wilden halen. En die verschillen waren zo groot in die tijd tussen oost en west.
Stefanie: Ja, inderdaad. De verschillen waren heel groot. En natuurlijk zagen veel mensen uit het Oostblok veel vrijheid aan de andere kant. Mijn ouders hadden dat ook, dus verhuisden ze naar Nederland na het communisme.
Eva: Eén ander dingetje dat ik wilde aanstippen: mijn feministische zelf kon toch niet laten Zula een beetje als een stereotype sassy girl verbeeld te zien in de film. Ik vond haar af en toe een dramatisch ongeleid projectiel, terwijl die man zo beheerst is.
Oscar: Wat is een sassy girl? Een ... (dare I say this) slet?
Eva: Nou, niet echt. Meer een onnavolgbare vrouw die zo aantrekkelijk is omdat ze op een destructief waanzinnig randje balanceert.
'Ik ben wel iets anders over deze film gaan denken nu we de relatie als metafoor voor de koude oorlog zien.'
Oscar: Ik had juist het idee dat zij als persoon iemand was die helemaal niemand echt nodig had. Mensen hadden haar nodig, waren door haar geobsedeerd. Maar in die tijd en op die plek had een vrouw wellicht een man nodig.
Eva: We kunnen het onder historische correctheid scharen, maar ze was financieel niet afhankelijk van hem, en redt hem uiteindelijk ook uit de gevangenis. Wat toch wel erg doortastend is.
Stefanie: Hier zeg je wel iets!
Oscar: Ja, dat was bijzonder, die onafhankelijkheid van haar.
Stefanie: Maar ook weer niet. Want ze was wel getrouwd met iemand, en daarna had ze een relatie met een ander.
Eva: Dat klopt. Enfin, ik had toch ergens een beetje een bijsmaak.
Oscar: Hoe kijken we terug op de film? Esthetisch ontzettend geslaagd, narratief iets minder?
Eva: Ik ben wel iets anders erover gaan denken nu we de relatie als metafoor voor de koude oorlog zien.
Stefanie: Op esthetisch vlak slaagt de film enorm, maar om te weten waar het werkelijk om gaat, blijft nogal een mysterie.
Oscar: Ik zou de film wel graag nog eens op het witte doek zien. Als die fucking zalen ooit nog eens opengaan.