Asset 14

De_Tim_Scans

Essay: De_Tim_Scans 5

Ine Boermans schrijft over haar eigen liefdesverdriet - haar 'exquisite pain' - en de rol die liefdesverdriet speelt in de kunst van Sophie Calle.

‘Ik heb vrienden die voor minder pillen krijgen,’ zei ik bibberend van hartenpijn tegen mijn therapeut. ‘Waar blijven die van mij?’
‘Voor liefdesverdriet is geen pil,' was haar antwoord. ‘Zoek afleiding.’
Ten tijde van liefdesverdriet zijn de adviezen van professionals en vrienden helder en hetzelfde. Plant snel nieuwe herinneringen in je kortetermijngeheugen. Ga uit, doe leuke dingen. Heb seks met een ander. Zuip je klem, vind een nieuwe vlam. Spullen die herinneringen oproepen zorgen voor een terugval en dienen te worden aangepakt. Al is het maar om te voorkomen dat je vanuit het café je ex belt om hem te vertellen dat zijn ene bruine sok nog bij je ligt.

Dus, na een berg sigaretten, een tranendal in bed, afleiding in de vorm van drank en een kater met bijbehorend extra zelfmedelijden was het genoeg. Het werd tijd om mijn huis grondig en geheel te ontdoen van de oorzaak van al dat zwelgen. Tim. De meeste spullen waren al via een doos, een tas en uiteindelijk zijn twee jaszakken uit mijn huis vertrokken, maar helemaal verdwenen was hij nog niet. Gewapend met een vuilniszak ging ik op zoek naar de laatste overblijfselen.

Weg voelde zo weg, en de vuilniszak te onomkeerbaar en definitief.

Al bij het eerste object twijfelde ik. Weg voelde zo weg, en de vuilniszak te onomkeerbaar en definitief. Mijn brein zocht een middenweg. Het leek me beter om alles eerst te scannen en daarna pas weg te gooien. De cd, een bruine eenlingsok onder het bed, zijn rode reservesjaal onder de kat, en onder de groeiende stapel ongeopende post het bierviltje waar hij ooit zijn telefoonnummer voor mij opschreef. Alles werd gescand en opgeslagen. Uiteraard niet in het zicht maar in een mapje op een in onbruik geraakte losse harde schijf. De_Tim_Scans. De harde schijf stopte ik weg in een la. Uit mijn blikveld maar niet voorgoed weg.Helen Fisher, biologisch antropoloog, deed uitgebreid onderzoek naar onder andere liefde, huwelijk, sekseverschillen en de chemie van de hersenen in het geval van romantische liefde. Ze legde een aantal proefpersonen die net gedumpt waren in een MRI-scanner om te kijken wat voor activiteit er waarneembaar was in hun brein. Met enig schuldgevoel, dat wel, want haar proefpersonen waren, zoals ze het zelf omschreef, ‘in such bad shape’. Uit deze scans bleek dat een aantal delen van je brein extra actief is in tijden van rouw om romantische liefde. Het deel waarmee diepe gehechtheid wordt gevoeld is zeer actief. Ook zag Fischer veel activiteit in het deel van het brein waarmee intense verliefdheid wordt gevoeld. Je houdt alleen maar meer van de persoon die je moet vergeten.

Het heeft alle kenmerken van een verslaving.

Verder werd ook het gebied waardoor je bereid bent zeer grote risico's te nemen extra geprikkeld. Dus niet alleen het hunkeren, het willen hebben, de focus, de verbondenheid en de verliefdheid zijn overactief, je bent ook bereid grote risico's te nemen en alles op het spel te zetten als je in de liefde niet kunt krijgen wat je wilt. Het heeft alle kenmerken van een verslaving. Dit lijkt een postuum pleidooi voor een in 1975 geschrapt artikel in de Franse wet. Het doden vanwege een gebroken hart, de crime passionnel, gold daar ruim een eeuw als een verzachtende omstandigheid.

Ik kreeg Fishers Ted Talk, The Brain in Love, toegestuurd door vrienden waartegen ik mijn trieste relaas tot in den treure herhaalde. Ook dat kan namelijk therapeutisch werken, telkens weer je verhaal doen. Een kunstenaar die dit gegeven mooi heeft verwerkt in een kunstwerk is Sophie Calle. Calle’s oeuvre is gedrenkt in liefdesverdriet.
‘Gelukkige gebeurtenissen beleef ik; de ongelukkige buit ik uit,’ verklaart ze.

In 1984 won Calle een reisbeurs en besloot dit geld te gebruiken om in drie maanden tijd van Parijs naar Tokio te reizen. Met tegenzin liet ze haar geliefde achter in Parijs. Hij had haar verteld niet goed alleen te kunnen zijn, dus gerust was ze niet. Ze maakten de afspraak dat hij zich in New Delhi bij haar zou voegen. Eenmaal in het hotel in New Delhi lag er een, door de receptionist opgetekende, boodschap van hem. Hij had zijn vinger bezeerd en kon niet komen. Hij zou haar bellen. Ze nam plaats naast de rode telefoon in haar hotelkamer en na een dag wachten belde hij met de werkelijke reden. Hij had een ander. Calle’s wereld stortte in en met terugwerkende kracht stond de hele reis in het teken van het ongeluk dat aan het einde ervan op haar wachtte.In de maanden na de breuk vertelde ze het verhaal aan iedereen die haar vroeg waarom ze huilde. Vrienden, bekenden en voorbijgangers op straat vormden een therapeutisch oor voor haar liefdesverdriet. Als tegenprestatie bood ze deze mensen aan om haar het pijnlijkste verhaal uit hún leven te vertellen. Zo vormde ze zelf een luisterend oor voor de vrouw die vlak voor de geboorte van haar kind te horen kreeg dat het was overleden, en voor de man wiens geliefde van een flatgebouw sprong. Schrijnende verhalen, vaak veel schrijnender dan dat van Calle.

Vrienden, bekenden en voorbijgangers op straat vormden een therapeutisch oor voor haar liefdesverdriet.

Calle's pijn sleet en haar relaas werd steeds korter. Alle herinneringen aan deze reis en man stopte ze in een doos en pas jaren later maakte ze over deze periode het werk 'Exquisite Pain'. Ik zag het ooit in Parijs, als onderdeel van een overzichtstentoonstelling van Calle in Centre Pompidou. Een lange muur was gevuld met foto’s en aandenkens van haar reis door Japan. Een gefotografeerde hotelsleutel, prachtige landschappen en verdere afbeeldingen van aandenkens hingen, keurig ingelijst, naast elkaar. Als je binnenkwam leken de afbeeldingen het verhaal te vertellen, maar van dichtbij bleken alle beelden gebrandmerkt met een rood stempel. Het brandmerk gaf het aantal dagen tot de breuk aan. 52 days to unhappiness, 40 days to unhappiness, langzaam werd er afgeteld.

Het beeld bij de dag van de breuk is dat van het hotelbed met de rode telefoon. Vanaf dan herhaalde dat beeld zich, met eronder het steeds korter wordende verhaal van Calle’s liefdesverdriet. Onder de laatste foto stonden nog maar drie woorden. Ernaast hingen de schrijnende, geruilde verhalen, met erboven een uitvergrote foto van een stethoscoop, of het graf van de overleden geliefde.Die geruilde verhalen gaven mij aanvankelijk een onbehaaglijk gevoel. Want in hoeverre gaat het hier om een eerlijke ruil. Niet alleen is het vertellen en delen van pijn een beproefde remedie, een flink triest verhaal werkt relativerend. Zoiets kan onbedoeld wrang of cynisch uitpakken. Liefdesverdriet is vlammend en de wereld vergaat, maar meestal niet voor lang. Precies zoals te zien is in 'Exquisite Pain'. De geruilde verhalen daarentegen slinken niet. Er zit vijftien jaar tussen het moment van vertellen en het moment van tonen, maar er is geen woord weggesleten. Dit liefdevolle gegeven maakt het werk meer dan een mooi maar anekdotisch werk over de grilligheid van intense liefde.

Onder de scanner en weg ermee.

Met een vuilniszak in mijn hand ging ik mijn eigen exquisite pain te lijf. De resten zonneproduct van onze vakantie samen, het lege pakje Marlboro dat we oprookten tijdens een zwaar gesprek. Onder de scanner en weg ermee. Het voelde onaangenaam om moedwillig mijn eigen geheugen te wissen en actief bezig te zijn met het wegwerken van een liefde die blijkbaar zo intens was. Geluk lijkt de norm, slechte momenten wis je. Want ook al maakt het de herinnering aan een voorbije liefde compleet en realistisch, wat moet je er na al die moeite om de pijn juist te vervagen nog mee.

Van top tot teen uitgekamd was mijn huis helemaal ontdaan van Tim. Nu ik nog. Aangezien mijn Tim ook graag de kok uithing had hij een enorme oven in zijn kleine appartementje. Tijdens onze laatste ontmoeting brandde ik me eraan. De brandwond, ondertussen geslonken tot een klein rood vlekje, was het laatste zichtbare restje van hem in mijn huis. Het werd mijn laatste Tim-scan. Ik zoek de scans en het vlekje wel weer op als de keus aan mij is en ik de herinnering voor even compleet wil maken. Zonder de scherpe randjes.Beeld: Ine Boermans

Mail

Ine Boermans , onlangs vanuit het Westen geremigreerd naar Groningen, is freelance werkzaam in de kunst. Ze runde vijf jaar lang (straat)galerie De Kijkkasten in Amsterdam en besloot zich nog niet zo lang geleden aan schrijven te wagen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Zomers zwijgen

Volim nas: hoe de taal van de liefde mijn lichaam tot stilte maande

Wat als je vertrouwen in jezelf en je lichaam plotsklaps wordt aangetast door epileptische aanvallen? En tegelijkertijd je vertrouwen in de onvoorwaardelijke liefde van je oma ook op losse schroeven komt te staan? In een persoonlijk essay neemt Dorea Laan je in beeldende taal mee in deze zoektocht. Lees meer

:Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst 3

Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst

Wat betekent het om moeder te zijn? En wanneer ben je dan een ‘goede moeder’? Moederschap, en alle nuances daarrond, blijft onderbelicht. Anne Louïse van den Dool onderzoekt via de representatie van moeders in de beeldende kunst de vele kanten die horen bij moeder zijn. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Hard//hoofd zoekt vóór 28 juli 2.500 trouwe lezers!

Hard//hoofd verschijnt weer op papier, nu met extra bijlage! In Honger lees je over de pijn, het verlangen en de schoonheid van datgene waar we naar smachten. Schrijf je vóór 28 juli in voor slechts 3 euro per maand en ontvang Honger in september in de brievenbus, mét bijlage Ik wil, wil jij ook? over seksueel consent. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer