Asset 14

Eeuwig leven als klompje data

We hebben steeds geavanceerdere technologieën tot onze beschikking om onszelf en de wereld om ons heen te 'verbeteren'. Maar welke gevolgen heeft deze zoektocht naar perfectie? Waar trekken we de grens? En wanneer vinden we iets niet meer ‘natuurlijk’? Siri Beerends verkent de grenzen van ons maakbare ik in een serie essays. Dit is het zevende en laatste deel: over eeuwig leven in de cloud.

Onder het credo ‘leven is leuker zonder sterven’ worden miljarden uitgegeven aan wetenschappelijke onderzoeken naar veroudering, genetische modificatie en virtuele onsterfelijkheid. Maar hoe leuk is een leven zonder einde?

Onze sterfelijkheid is de grootste drijfveer achter alles wat we doen. De begrenzing van onze levensjaren maakt dat we ambities, verlangens en tijdskaders hebben die ons in beweging brengen en gelukkige momenten laten ervaren. Wetenschappers en transhumanisten zijn druk bezig om de stoelpoten onder deze fundamentele drijfveer vandaan te zagen. Voor hen is de dood een technisch probleem dat moet worden opgelost door de mens onsterfelijk te maken.

Onsterfelijk met of zonder lichaam

Telomeren. Daar draait het in het biologische gevecht tegen de dood om. Het zijn DNA- beschermers aan de uiteinden van onze chromosomen die met elke celdeling korter worden. Verkorte telomeren veroorzaken veroudering, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Verlengen die boel dus, dachten wetenschappers. Maar zo eenvoudig bleek veroudering niet tegen te gaan.

Vrezend voor de dood zoeken de leef-extremisten nu naar andere sleutels tot een eeuwige jeugd. Een pil tegen ouderdom ligt mogelijk al binnen handbereik. Dankzij een stofje kregen verouderde muizen weer vol haar, gezondere nieren en gingen ze energiek hollen in hun loopmolentjes.

Of wij na onze 120e verjaardag ook nog zin hebben om in onze loopmolentjes te hollen, is nog maar de vraag. Het zal aardig vol raken op een planeet waar iedereen 130 jaar oud wordt, om nog maar te zwijgen over alle zorgkosten, pensioengaten, woningnoden en ecologische crisissen die een overbevolkte grijze planeet voortbrengen.

Upload je brein

Al dat gepruts aan ons DNA om een paar decennia langer te leven is bovendien alweer achterhaald. Volgens Transhumanisten is de vergankelijkheid van ons lichaam namelijk niet te stoppen. We kunnen beter onze hersenen uploaden in de cloud. Dat lijkt misschien science fiction, maar het wordt op steeds meer plekken serieus genomen. Zo schakelde Google’s dochterbedrijf Calico de bekende futuroloog Ray Kurzweil in. Hij verwacht dat we al in 2045 ons brein kunnen uploaden naar een computer en zo onsterfelijk kunnen worden.

Kurzweil is niet de enige die hierin gelooft. De Russische mediamagnaat Dmitry Itskov richtte het 2045 Initiative op. Deze miljardair kan niet wachten tot we ons verouderende lichaam – die onhandige zak vol organen die we toch niet meer nodig hebben – bij het vuil kunnen zetten. Dertig wetenschappers werken voor hem aan een stappenplan.

Stap 1 is een robot die volledig wordt aangestuurd door de hersenactiviteit van een mens. Verlamde patiënten kunnen bijvoorbeeld al een tekstverwerkingsprogramma aansturen met hun gedachten. Deze nieuwe robot gaat verder: hij voert de handeling uit waar jij aan denkt. Hier haak ik persoonlijk al af. Wat zou er gebeuren als onze privé-gedachtes direct worden omgezet in handelingen? Itskov is blijkbaar de eerste mens die volledig vrij is van politiek incorrecte gedachten en grillige hersenkronkels.

Stap 2 is de hersenen buiten het lichaam in leven houden. Een kunstmatige hersenpan wordt gekoppeld aan de eerder genoemde robot. Stap 3 is het uploaden van onze herseninhoud naar een computer. Tot slot stap 4 in 2045: de chip met hersenen stuurt geen tastbare robot aan maar een holografische avatar. Dat betekent het einde van het fysieke bestaan en de intrede van virtuele onsterfelijkheid.

Lijkt dit stappenplan je wel wat, maar ben je bang dat je 2045 niet haalt? Dan is invriezen misschien iets voor jou. Het bedrijf Alcor biedt twee mogelijkheden: je kunt je hele lichaam laten invriezen in met stikstof gevulde cilinders voor 200.000 dollar of alleen je hoofd voor 80.000 dollar. De meesten mensen kiezen voor de laatste optie omdat ze niet willen vastzitten aan hun versleten lichaam wanneer ze in de toekomst terugkeren als een hoofd dat kan worden aangesloten op de cloud, een glimmende robot of slimme koelkast.

Mind the body

Als je de mens beschouwt als een klompje data, dan kan hij inderdaad vast wel eeuwig mee. Data-giganten zouden wel raad weten met een permanente goudmijn aan geüploade hersenen. Maar deze neerbuigende houding ten opzichte van het menselijk lichaam is gevaarlijk. Mensen zijn voor hun bestaan afhankelijk van de samenwerking tussen hersenen en lichaam. De verknoping maakt mogelijk dat we kunnen overleven en waarnemen.

De vraag is dan ook in welke vorm je er nog bent als de informatie in je hersenen wordt losgekoppeld van je lichaam. Om er te zijn heb je een bewustzijn nodig. Op dat punt betwisten hersenwetenschappers dan ook de onsterfelijkheid die Kurzweil en het 2045 Initiative voor ogen hebben: ons bewustzijn is te complex om te begrijpen, laat staan dat we het uit onze hersenen kunnen halen.

Mensen die hun brein willen uploaden denken dat onze hersenen bestaan uit overzichtelijke mapjes met bestanden die je kunt verplaatsen, en dat er dan een begin- en eindpunt is waarop je kunt stoppen met downloaden. Bij een worm is het inderdaad gelukt om zijn 302 neuronen in kaart te brengen. Maar het menselijk brein bestaat uit een paar honderd miljard neuronen die je volgens hersenwetenschappers onmogelijk systematisch in kaart kunt brengen.

Natte techdroom

En zelfs al zou het lukken om je brein te uploaden, moeten we het dan ook willen? Als het aan Silicon Valley ligt wel. Mensen die aan één biologisch mensenleven niet genoeg hebben werken daar om hun natte techdroom te verwezenlijken.

Waar al die onsterfelijkheidvoorvechters aan voorbij gaan, is dat de zin van het leven nu juist besloten ligt in de dood. Het maken van korte termijndoelen is een onmogelijke opgave als je oneindig veel tijd hebt. Voor alle waarden in het leven geldt dat wanneer je iets onbeperkt hebt, de bevredigingswaarde afneemt.

Probeer je in gedachten eens te verplaatsen naar een virtuele wereld waarin je met je geüploade hersenen non-stop van vorm kunt veranderen en overal naartoe kunt. Welke existentiële leegte dient zich aan als alles wat je wenst direct, onbeperkt en eeuwig beschikbaar is? Voor toekomstige generaties is het een zegen dat ons menselijk bewustzijn te complex is om te kunnen uploaden. Dan zijn ze zich in ieder geval niet bewust van hun existentiële leegte wanneer ze ronddwalen in de cloud als een klompje data.

Mail

Siri Beerends is cultuursocioloog . Sinds ze The Truman Show gezien heeft, is ze gefascineerd door de culturele obsessie met ‘echt’ versus ‘nep’. Ze bezit een bescheiden argwaan tegenover massaal aangehangen standpunten en voelt zich prettig in de rol van advocaat van de duivel.

Kalle Wolters (1993) is een illustrator uit Groningen. Geïnspireerd door de Klare Lijn en affiches van de Russische Avant-garde ontwerpt hij posters, verpakkingen en maakt hij illustraties bij artikelen. Daarnaast maakt hij deel uit van het illustratiecollectief Knetterijs.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer