Asset 14

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht in het Fotomuseum Antwerpen (FOMU) Grace Ndiritu Reimagines the FOMU collection. De kunstenaar kreeg een boel vrijheid om de tentoonstelling zelf in te richten. Floris vertelt waar haar associatieve combinaties toe leiden.

Trek je schoenen uit en stap in het hoofd van de Brits-Keniaanse kunstenaar Grace Ndiritu. Ze heeft namelijk alle ruimte gekregen van het Fotomuseum Antwerpen om de collectie te interpreteren. Dit leidt tot een tentoonstelling die voelt als een levensecht Pinterestbord. En op dit bord staan allemaal foto’s die in principe weinig met elkaar te maken hebben. Maar aan de hand van een geweldige presentatie en een creatieve audiotour weet Ndiritu zelf samenhang te creëren. Het vormt een tentoonstelling die je afsluit van de wereld om je heen, en zelfs een spiritueel randje weet te raken. Voor de complete ervaring van deze tentoonstelling is de audiotour dus onmisbaar. Ndiritu leidt je namelijk hoogstpersoonlijk rond en laat je helemaal tot bezinning komen in een ontspannen ruimte. Ze heeft de tentoonstelling namelijk ingericht in de stijl van Californische villa’s uit de jaren 50. Je ziet veel hout dat past bij het crèmekleurige tapijt dat over de hele vloer ligt. Je loopt hierover met je sokken. Dat geeft het gevoel alsof je bij iemand door de woonkamer loopt, waardoor je je rustig en welkom voelt. De ruimte doet dus veel voor de tentoonstelling. Over het algemeen zijn de meeste tentoonstellingsruimtes een white cube, waar de muren wit en saai zijn. Dit werkt goed voor veel kunst aangezien het ervoor zorgt dat er volledige focus is op het werk. Maar de ruimte van deze tentoonstelling doet veel meer. Het behoort zelf tot de kunst en smelt als het ware samen met de fotografie om een groter doel te bereiken: de bezoeker afsluiten van de rest van de wereld en helemaal één te laten voelen met de kunst. Maar zorgt de vrijheid die Ndiritu heeft gekregen niet tot onoverzichtelijkheid en een slechte samenhang?

De audiotour leidt je naar de eerste ruimte, waar je even stil wordt gehouden voor een meditatieoefening. Ndiritu vraagt je te ontspannen en adem te halen zoals je zelf wilt. Op deze manier besef je de ruimte waar je in staat en jouw plaats tussen de foto’s. In de eerste ruimte hangen foto’s van Ndiritu’s installatie A Quest For Meaning (2014). Deze foto’s waren het uitgangspunt voor de tentoonstelling. Hier zie je meteen al hoe breed de selectie aan foto’s is. Zo heb je een foto van de architectuur van Le Corbusier, waar het door het perspectief en de lichtval lijkt alsof je in een zwart gat aan het kijken bent. Daarentegen zijn er ook foto’s van bijvoorbeeld bomen, het is alleen moeilijk om hierin een duidelijke compositie terug te vinden. Dit zorgt ervoor dat de foto meer voelt als een impressionistisch schilderij dan een foto.

Je ziet het gezicht van de figuur niet, maar van zijn lichaamshouding is duidelijk verwondering af te lezen

De tentoonstelling is opgedeeld in secties met allemaal een andere kleur en dat werkt niet zo goed. Ndiritu heeft diverse onderwerpen samengevoegd en hier vervolgens kleuren aan gekoppeld. Dit voelt nogal lui aangezien de onderwerpen niet bij elkaar passen. Ze lijkt vooral werken te hebben gekozen die haar persoonlijk aanspraken, waarbij in een later stadium thema’s of onderwerpen zijn gezocht om de werken te groeperen. Op dit punt wordt vrije associatie gewoon vrij onduidelijk.

Verder zijn de foto’s die tentoongesteld worden ontzettend goed. Er zijn opvallend veel foto’s die zijn gemaakt rond 1850. Vaak zijn het foto’s gemaakt in kolonies door mensen die hier waren om de cultuur en landschappen vast te leggen. Zo heb je twee foto’s van Samuel Bourne die hij maakte in de toenmalige Britse kolonie India. Deze foto’s laten architectuur zien van religieuze gebouwen zoals een tempel. Je verwacht dat hier misschien een punt zou worden gemaakt over het kolonialisme, maar dat gebeurt niet expliciet. Dit komt doordat er nergens tekst te vinden is. Het verhaal omtrent de foto’s is hier niet zo belangrijk, meer het gevoel dat ze je geven. Ndiritu geeft in een video op de website van het FOMU aan dat ze vindt dat we musea niet moeten platbranden omdat het instellingen zijn die veelal wortelen in een koloniaal verleden. In plaats daarvan moeten we onszelf met het verleden confronteren. Ze probeert de confrontatie op te zoeken door deze foto’s te gebruiken. Het draait dus niet om de schoonheid van India, maar de schoonheid van het onbekende. Dit doet ze goed door het gebrek aan tekstbordjes binnen de tentoonstelling.

Ook vind je tussen de foto's veel dieren, zowel dood als levend. Ook deze foto’s geven een gevoel van onbekendheid. Neem bijvoorbeeld The Bathroom van Vincent Delbrouck: te zien is een foto van een schildpad in een badkuip. Die beschrijving klinkt misschien grappig, maar de sfeer van het schilderij is compleet anders. De witte tegels van de badkamer zijn vies en beschadigd, wat aanvoelt als een ruimte uit een horrorfilm. Je krijgt medelijden met de schildpad. Waarom bevindt het beestje zich in zo’n grimmige omgeving? De sfeer van deze foto laat het dan ook voelen als een cursed image, en zou het in dat genre op Instagram vast goed doen.

Dit conflict dat steeds wordt gevoerd tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft

Een ander hoogtepunt was de foto van het eerst geconstrueerde skelet van een Iguanodon. Deze foto werd gemaakt door Alexandre (pseudoniem van Albert Edouard Drains) in 1883. Voor de verandering staat er op deze foto een keer wel een persoon. Maar het draait totaal niet om hem, hij staat er enkel om een sfeer toe te voegen aan het beeld. Je ziet het gezicht van de figuur niet, maar van zijn lichaamshouding is duidelijk verwondering af te lezen. Hij kijkt naar een gigantisch dier dat op een monster lijkt waarvan hij zelf ook nog niet helemaal weet wat het moet voorstellen. Ook hij kijkt naar het onbekende. Maar de tentoonstelling kent zeker meer hoogtepunten. De foto van Filip Tas is er hier een van. Zonder uitleg had ik geen idee gehad hoe deze foto genomen zou zijn. De foto lijkt net op een suprematistisch schilderij van Kazimir Malevitsj. Ook het titelloze werk uit de reeks ‘Seeing a rainbow (through a window that isn’t there)’ van Dries Segers verbaasde mij erg. Het was een olievlek op asfalt, maar daar lijkt het totaal niet op. De spikkels in asfalt lijken meer op sterren en de olievlek een soort kosmische verschijning. En de felle kleuren van Soleil van Sébastien Reuzé voelen als een aanslag op je ogen. Deze foto van de zon maakt dan ook de clichématige foto’s van een zonsondergang op een leuke manier belachelijk.

Deze tentoonstelling verwart, en laat je twijfelen aan je emoties. De ruimte is comfortabel en het voelt als thuis. Het ontbreken van tekstbordjes versterkt dit effect nog meer. Je weet niet waar je naar kijkt, niet eens wie het gemaakt heeft. Dit conflict dat steeds wordt gevoerd tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft. Dat maakt dat Ndiritu haar doel heeft bereikt: een ervaring die je even wegtrekt uit de realiteit. Door boekjes uit te delen met de foto’s en de informatie kan je door te bladeren nog even het gevoel terugvinden. De mogelijkheid om vrij te interpreteren maakt deze tentoonstelling geslaagd.

Mail

Floris Tesink (2002) is student cultureel erfgoed, en doet niets liever dan zijn hoofd leegmaken aan de hand van kunst. Hierom zul je hem in het openbaar (vervoer) dan ook vooral met een koptelefoon en dichte ogen zien. Hij hoopt de gevoelens en gedachtes die hierbij komen kijken te kunnen omschrijven. Om ze vervolgens te kunnen delen met andere liefhebbers en warhoofden.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer