Als ik Zwitser was, en ik mocht per referendum iets verbieden, dan wist ik het wel. Reclames met paarse koeien bijvoorbeeld. Après-ski hits. De stad Genève. En natuurlijk Swatch, het bedrijf dat de wereld eerst opzadelde met geinig gedesignde neongroene horloges, daarna met geinig gedesignde neongroene Smart-autootjes, en nu ongetwijfeld in het diepste geheim werkt aan geinig gedesignde neongroene broodroosters, cavia’s of kerncentrales.
Maar nee, deze week besloten de Zwitsers om per referendum minaretten te verbieden.
Tja, dat kan ook. Maar als je dan toch bezig bent, waarom dan niet gelijk de hele Islam verbieden? Wilden de Zwitsers alleen een beetje pesten? Of waren ze toch bang voor de imagoschade die zo’n draconische maatregel zou veroorzaken?
Ik vrees dat het simpeler ligt. Waarschijnlijk dachten de Zwitsers helemaal niet zo ver door, en verkeerden ze in de veronderstelling dat het hele gedoe met die Islam zo voorbij zou zijn, als je het bijbehorende clichébeeld, de minaretten, maar gewoon uit je gezichtsveld bant.
Zwitserland hangt zelf namelijk van de clichés aan elkaar. Jodelen, chocola, edelweiss, koekoeksklokken, zakmessen, besneeuwde bergtoppen, gatenkaas, de lijst is schier eindeloos. Andere landen hebben ook clichés, maar dat zijn inderdaad clichés. Als je zo’n land bezoekt, en je praat met de mensen, dan kom je er al vrij snel achter dat het in werkelijkheid allemaal stukken genuanceerder ligt.
Als je Zwitserland bezoekt, en je probeert met de mensen te praten, dan kom je er al vrij snel achter dat dat niet lukt. Je zit bijvoorbeeld in een café, en je bestelt iets. De serveerster laat niet merken dat ze je gehoord heeft en vervolgt zwijgend haar weg. Na geruime tijd komt ze terug en kwakt liefdeloos een inmiddels lauwe koffie op tafel. Bij het afrekenen probeer je haar met een royale fooi uit de tent te lokken, maar ze blijft met holle ogen langs je heen staren.
Zwitserland is een land zonder ziel, dat bestaat bij gratie van zijn clichés. Wie voorbij die clichés probeert te kijken, stuit slechts op stuursheid, chagrijn, en stug volgehouden stilzwijgen. Verder niets. Het zou dan ook gratuit zijn om naar aanleiding van die minarettenkwestie een toeristische boycot af te kondigen; je kwam er toch al niet voor je lol.
Maar soms word je door omstandigheden gedwongen om plekken te bezoeken die je eigenlijk liever mijdt. Daar moet je pragmatisch in zijn. Zo speurde ik deze week Marktplaats af, op zoek naar benodigdheden voor een sinterklaassurprise. Die bleken in Hoofddorp te koop.
Zwitserland is een land zonder ziel, maar Hoofddorp is de hel op aarde. Hoofddorp beseft dat zelf ook, is daar begrijpelijkerwijs niet trots op, en probeert bezoekers dus te ontmoedigen om het dorp te bezoeken. Daarom heeft Hoofddorp een snelweg rondom het treinstation aangelegd, die naar de lieflijke naam Van Heuven Goedhartlaan luistert, maar alleen met gevaar voor eigen leven is over te steken.
Nadat ik die eerste beproeving had doorstaan, belandde ik in de wijk ‘Graan voor Visch’, waar de surprisebenodigdheden op mij lagen te wachten. Eendere jarentachtigwoningen met aangeharkte tuintjes, en Opels voor de deur. Een verstild tableau, badend in naargeestig helwit lantaarnlicht, waarschijnlijk bedoeld om hangjongeren te ontmoedigen in hun hanggedrag. Maar er waren geen hangjongeren, er was om acht uur ’s avonds helemaal niemand meer op straat. Behalve één auto, die boos naar me toeterde omdat ik niet op de stoep liep.
Aha, denkt u nu, een hautaine intellectueel, die lekker voorspelbaar schampert over oprecht kleinburgerlijk woongenot. Maar geloof mij, in Hoofddorp maken ze het echt bont met hun hang naar eenvormigheid. Niet alleen de wijk heet namelijk Graan voor Visch, alle straten in de wijk heten ook Graan voor Visch. Op zoek naar huisnummer zestienduizendzoveel verdwaalde ik een paar keer, en werd het mij steeds kwader te moede.
Tot ik op een hoek een kerk met een kerktoren zag, opgetrokken uit dezelfde bleke nieuwbouwbakstenen als de rest van de wijk. Ik liep er naartoe. De kerk bleek Ar-Rahman te heten. Het was geen kerk, het was een moskee in schutkleuren. En de kerktoren was een verhollandste minaret.
Geniaal. Als Geert Wilders in Nederland de minaretten zou willen afbreken, moet hij ook deze minaret afbreken. En dan treft hij kleinburgerlijk Nederland precies in het hart, in de architectuur van de wijk Graan voor Visch in Hoofddorp. Ik vermoed dat hij daarvoor terugschrikt.
Terwijl ik vanuit de trein Hoofddorp weer in de verte zie verdwijnen, weet ik het ineens. Geinig gedesignde neongroene minaretten. Dan wordt het toch nog gezellig in Zwitserland.
Seije Slager (1977) is in het dagelijks leven journalist voor Trouw. Hij schrijft daarnaast ook wel eens dingen die niet direct geschikt zijn voor de krant. Die draagt hij dan voor aan zijn kat IQ, of hij zoekt andere kanalen om het geschrevene wereldkundig te maken.