Asset 14

Een dag in het hospice

Een dag in het hospice

Als ik probeer uit te leggen wat mijn vader voor werk doet, vertel ik graag over het konijn. In het hospice waar hij dokter is, hadden ze eens een dame opgenomen die nogal weerbarstig was. Ze snauwde tegen de verpleging en tegen de vrijwilligers. Toen mijn vader aan haar bed stond tijdens zijn dagelijkse rondje langs de ‘gasten’ (geen patiënten, maar gasten of bewoners, heb ik geleerd) zei hij terloops dat zijn dochter, ik, een konijn had. Er veranderde iets in de blik van de vrouw. Mijn vader dacht zelfs dat hij iets zachts zag. Een paar dagen later kwam er in het hospice een jonge vrouw van de kinderboerderij langs. Met een konijn. Voor de boze vrouw, om even mee te knuffelen.

Mijn vaders werk is zijn leven. Ik ken hem niet anders. Ook buiten werktijd is hij altijd paraat als ‘de dokter in de zaal’. En iedereen die hem kent weet dat. Onze tandarts informeerde vorig jaar tijdens de controle: ‘Werkt je vader nog steeds zo hard?’ Met mijn mond halfopen gromde ik iets bevestigends. ‘Ja, dat is er zo een, die werkt zich uiteindelijk gewoon kapot,’ zegt hij droogjes, ‘wel overzichtelijk voor jullie, dan weet je ten minste waar hij dood aan zal gaan.’

Dat lijkt anders te lopen. Over drie weken gaat mijn vader met pensioen. Ik greep de laatste kans aan om zijn vreemde wereld, dat huis van stervende mensen, van dichterbij zien: vorige week liep ik een dag mee.

Mijn vader had me beloofd zijn werkdag precies te doen wat hij altijd doet. Samen gingen we kamer in kamer uit. Achter elke deur een leven dat heel klein geworden is. Wie in het hospice komt heeft een levensverwachting van drie maanden of minder. Sommigen houden het langer vol, de meesten korter.
De eerste keer dat zo’n brede zware kamerdeur openging hield ik even mijn adem in. Maar het wende snel, het praten met mensen die op het randje van de dood staan.
Het was een dag zonder konijnen.

Kamer 4
Brandwerend dekentje

De man van kamer 4 zit op een stoel naast zijn bed, zijn rug naar de tuin. Zijn ogen staan angstig. Mijn vader neemt plaats op het bed tegenover hem. De angstige ogen richten zich op. ‘Mag ik naar huis?’, vraagt de man. ‘Dit is nu uw huis’, zegt mijn vader. Of eigenlijk roept hij het. De man is hardhorend, maar dit verstaat hij. Hij gelooft het alleen niet, schudt zijn hoofd en kijkt de kamer rond. ‘Ik wil naar huis’, zegt hij. ‘Is uw vrouw er nog niet?’ roept mijn vader. Het is geen strikvraag. Even later komt de echtgenote binnen, ze geeft haar man een voorzichtige kus.
‘Hoe gaat het met het roken?’ wil mijn vader weten. De man heeft over zijn bovenbenen een glad wit dekentje dat hij met zijn linkerhand streelt. Het is een brandwerend dekentje, zegt mijn vader. ‘Hij rookt alleen nog met mij’, vertelt de vrouw. Mijn vader is tevreden: ‘Anders steekt hij de ene na de andere op.’ ‘Peukie roken?’ vraagt de man aan zijn vrouw. Er verschijnt een flauwe glimlach op zijn gezicht als hij ziet dat ze knikt.

Kamer 8
De stoel

De vrouw die vanochtend is overleden ligt op bed, haar familie staat er bij. Zoon en dochter houden elkaar stevig vast. De verpleegkundige leest een gedicht voor. Voor de deur staat de lijkwagen klaar. De vrouw was twee weken in het hospice. De eerste week wilde ze niet in bed liggen. Ze zat liever in haar stoel. Ze dacht dat ze doodging als ze zou gaan liggen. Uiteindelijk is ze toch gaan liggen en doodgegaan.

Kamer 2
Een slechte dag

De vrouw van kamer 2 is aan het ontbijten. Tussen de hapjes beschuit met hagelslag door vertelt ze: ‘Er zijn goede en slechte dagen.’ ‘En vandaag?’ informeert mijn vader. ‘Vandaag is een slechte dag. Ik lig al de hele dag op bed.’ Hoe een goede dag eruitziet wil mijn vader weten, maar de vrouw verslikt zich in haar beschuitje. Een hoestbui, een voorzichtig slokje water, nog een hoestbui, een hapje, een slokje. Of mevrouw misschien nog eens naar huis zou willen, vraagt mijn vader als ze weer op adem is. ‘Ik sta er niet om te springen, nee’, zegt de vrouw.
Als we op de gang lopen zegt mijn vader: ‘Ze komt bijna nooit uit bed, had je dat in de gaten?’ ‘Nee’, zeg ik. En ik spoel het gesprek dat ik dacht te begrijpen nog eens in mijn hoofd af. Uitzaaiingen in de hersenen, licht mijn vader toe.

Kamer 1
Met klompen aan

De oude dame van kamer 1 is blij mijn vader te zien. Vorige week had ze aan de verpleging gevraagd of ze hem een kaart kon sturen, zo dol is ze op hem. Ze straalt als hij naast haar bed komt zitten, maar ze voelt zich niet goed. Haar kamer is verduisterd, want ze kan het daglicht niet meer verdragen. En ze wil euthanasie. ‘Heel graag’, zegt ze. Dit kan niet in het hospice en mijn vader doet het niet, maar hij heeft net een formulier gefaxt om een procedure via de Levenseindekliniek te starten. Dat kan even duren. Ik hoor mijn vader zeggen: ‘Voor u hoop ik dat onze lieve heer u gauw komt halen.’
Dan vertelt mijn vader aan mij dat deze dame cancandanseres was. ‘Ja echt, ze danste met klompen aan en verder bijna niks,’ lacht hij. ‘U was danseres?’ vraag ik. ‘Jazeker! En nu zou je mijn benen eens moeten zien, er is niks meer van over!’ Ik ga niet op het aanbod in, maar vraag: ‘Luistert u nog graag naar muziek?’ Nee, dat doet ze niet meer. Er staat een gigantische flatscreen op haar kamer. Kijkt ze nog wel televisie? Nee, maar ze heeft een Franse film op dvd op het kastje liggen. En ze wil heel graag dat mijn vader die van haar leent. Hij vindt dat ze ‘m eerst nog een keer zelf moet kijken.
Als ik de kamer uitloop, zie ik een fotolijstje van een prachtige jonge vrouw op een paard.

Kamer 6
Even een beetje afstand

De man die net uit het ziekenhuis komt is onrustig. Tijdens de intake dwalen zijn woorden en gedachten af. Hij praat met dubbele tong, het liefst over zijn werk. ‘Het ging gewoon niet meer, er kwam te veel op me af. Je doet je best natuurlijk. En nu dacht ik, even een beetje afstand is wel goed, het is goed om gewoon even wat afstand te kunnen nemen.’
Mijn vader reageert kalm, laat zich niet van de wijs brengen. Complimenteert de man met wat hij allemaal al doorstaan heeft. Zegt hem dat het moeilijkste deel nu achter hem ligt. Ondertussen herhaal ik in mijn hoofd dat woord ‘even’. Zou de man het menen? Even wat afstand is binnenkort eeuwig wat afstand, realiseert hij zich dat dan niet?
Mijn vader belt later de huisarts van deze man. Vier maanden geleden werkte hij nog. De afgelopen maanden bevond hij zich tussen witte jassen, dat is nu voorbij. Ook hij heeft uitzaaiingen in de hersenen.

De bandrecorder
Na onze dag in het hospice neemt mijn vader me mee uit eten. Hij wil weten of ik me er iets bij kan voorstellen, werken in de zorg. Of ik begrijp wat de vrijwilligers drijft, vraagt hij. Misschien hoopt hij dat, maar ik moet hem teleurstellen. Ik vertel dat ik alleen betrokken zou kunnen raken bij deze mensen uit egoïsme, omdat ik iets bij hen zou willen halen: hun verhalen. Ik zou niet met de juiste beweegredenen komen, vind ik, niet echt om te helpen, zoals hij. Mijn vader zegt dat egoïsme misschien een gezonde motivatie is, pretentieloos. Ik vraag wat hij er zelf uithaalt: ‘Dat iemand blij is me te zien, omdat ik kan helpen. Die rol, die ligt mij.’
Ik wil weten hoe hij erachter kwam dat hij helpen fijn vindt. Ik ken hem niet anders. Hij vertelt me hoe hij vroeger soms zijn vader, die dominee was, assisteerde. De preek werd elke zondag opgenomen voor dorpsgenoten die er niet bij konden zijn, vooral oude en zieke mensen. ‘Ik liep elke week met onze bandrecorder door het dorp. De ene dag bracht ik de bandrecorder naar de ene zieke en de volgende dag haalde ik hem weer op, spoelde de band terug en ging naar de volgende.’ En al die mensen waren dolblij de zoon van de dominee aan hun deur te hebben.
Even kan ik in mijn vader dat jongetje met de bandrecorder zien. Ik zag in het hospice al dat hij even graag verhalen als medicijnen uitdeelt, misschien wel liever verhalen of in ieder geval aandacht. En als het echt nodig is, natuurlijk een konijn.


De verhalen uit dit artikel zijn gebaseerd op ontmoetingen met hospicebewoners. De verhalen zijn geanonimiseerd en de betrokken bewoners inmiddels overleden.

Mail

Anna van Leeuwen is Hard//hoofd-redactielid, freelance kunstjournalist en schrijft korte verhalen. Ze zou graag een alpaca hebben voor op haar balkon. Alvast bedankt.

XF&M zijn een illustratie duo uit Groningen. Vanuit hun studio/huis werken zij samen aan hun illustraties, laag voor laag, met pen en papier, wat potlood, verf, krijt, inkt, stiften…en misschien nog wat spuitbus…

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 14 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

De Groep

De Groep

'Ik ben Jane en Kevin is een lul die te veel ruimte inneemt.' Amal Akbour schreef een verhaal over Jane, een narcistische jonge vrouw die voor het eerst deelneemt aan groepstherapie. Dit is een voorpublicatie van het verhaal dat Amal schreef als onderdeel van het Veerhuis Talentenprogramma. Lees meer

Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars! 1

Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars!

Als dank voor hun steun, ontvangen onze ruim 1.700 kunstverzamelaars in januari een prachtig werk van beeldend kunstenaar Dakota Magdalena Mokhammad. Om welk werk het precies gaat blijft een verrassing, maar in gesprek met onze chef Kunst Jorne Vriens licht Dakota een tipje van de sluier op. Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer