Asset 14

Duurzame Garnaal?!

Hoe zit het eigenlijk met tropische garnalen? Kun je die nog met een schoon geweten eten of kun je dan beter gelijk een plofkip gevuld met blauwvin tonijn op tafel zetten? Hard//hoofd vroeg het garnalenexpert Willem van der Pijl en de illustratoren van Detour.

Vijf jaar geleden had ik het nooit kunnen bedenken, maar tegenwoordig noem ik mijzelf een garnalenexpert. Aan een verblijf in India en een onderzoek naar de lokale garnalenindustrie heb ik een passie voor tropische garnalen overgehouden. Als garnalenexpert kan ik het vaak niet laten: wanneer ik door de supermarkt loop moet ik de etiketten van de garnalen die in de schappen liggen bekijken. Op het etiket staat vermeld om welke soort het gaat, waar de garnaal vandaan komt en hoe hij geproduceerd is. Meer dan 90 procent van de tropische garnalen die wij eten is afkomstig uit India, Indonesië, Bangladesh, Vietnam, Thailand, China en Ecuador. En hoewel ik dus een passie heb voor deze tropische garnalen moet ik iets toegeven: ik eet ze bijna nooit.

Een paar jaar geleden kwam ik erachter dat bijna alle tropische garnalen die wij eten gekweekt zijn. In eerste instantie was ik lichtelijk teleurgesteld. Een wild gevangen garnaal klinkt toch leuker en lekkerder dan een garnaal die gekweekt is in een vijver op het land? Wilde garnalen leven op de bodem van de oceaan en eten alles wat daar ligt. Het zijn echte bodemgrazers. Om hen te vangen trekken garnalenvissers hun netten met een balk over de zeebodem. Deze methode zorgt ervoor dat de hele bodem wordt losgewoeld. Het koraal wordt vernietigd en de zeebodem blijft achter als een kale vlakte. Doordat garnalenvissers met heel fijnmazige netten werken, zijn er enorme bijvangsten van vissen en andere zeedieren. Deze bijvangst wordt weer overboord gegooid omdat de vissers aan boord beperkte ruimte hebben en garnalen veel meer waard zijn. Critici noemen de tropische garnalenvisserij een van de meest schadelijke visserijen ter wereld. Maar met name in Azië loopt de garnalenvangst al jaren terug. Dit resulteert in hoge prijzen, waardoor er tegenwoordig haast geen wild gevangen, tropische garnalen in onze supermarkten te vinden zijn. Gelukkig maar, toch?

Kweek garnaal

Gekweekte garnalen zijn veel goedkoper dan gevangen garnalen. Ze worden geproduceerd in tropische kust- of deltagebieden waar rivieren uitmonden in de zee en zoet en zout water zich vermengen. Oorspronkelijk zijn deze gebieden begroeid met mangrovebossen. Sinds in de jaren negentig de vraag naar tropische garnalen zo groot is dat die niet meer met alleen gevangen garnalen kan worden voorzien, worden in hoog tempo stukken mangrove gekapt om kweekvijvers aan te leggen. De afgelopen jaren heb ik in verschillende Aziatische landen garnalenboerderijen bezocht en ik heb me verbaasd over de enorme diversiteit. De boerderijen verschillen in grootte, professionaliteit, en in intensiviteit van de kweek. Terwijl traditionele kwekerijen meestal in handen zijn van vissers of rijstboeren, worden moderne kwekerijen beheerd door hoogopgeleide mensen die geld geroken hebben. Bij een intensieve kweek kan er per hectare wel 20.000 kilo garnalen worden geoogst terwijl dat in de traditionele kweek soms maar 500 kilo is.

Het grootste probleem van de tropische garnalenkweek is dat voor de bouw van kweekvijvers mangrovebossen in kwetsbare kustgebieden gekapt worden. Mangrovebossen beschermen niet alleen de kustgebieden tegen tropische stormen en vloedgolven, het zijn ook de broedgronden voor wilde garnalen en andere vissen en zeedieren. Door de bossen te kappen verliezen mensen hun beschermde leefomgeving en komen de populaties van wilde garnalen en andere zeedieren onder druk te staan. En dit is niet alles. Als kweekvijvers niet goed beheerd worden bestaat het gevaar dat de bodem van de vijvers zo vervuild raakt dat de vijver na een paar jaar onbruikbaar wordt. De boeren moeten dan weer nieuwe vijvers aanleggen en de oude vijvers blijven als een soort woestijnlandschap achter. Het zoute water dat in de vijvers gepompt is heeft de grond verzilt waardoor die onvruchtbaar is geworden en er geen andere gewassen meer gekweekt kunnen worden. Bovendien is ook het grondwater aangetast waardoor er een tekort is aan zoet water. Ten slotte zijn er boeren die, nadat zij de vijvers verversen, het water zonder behandeling laten terugstromen in de rivier. Door vervuiling van het rivierwater wordt de biodiversiteit aangetast wat weer negatieve gevolgen heeft voor andere gebruikers van het water.

Gestreste garnaal

Hoewel het misschien raar klinkt, zijn garnalen erg stressgevoelig. Ze worden gestrest van een slechte waterkwaliteit, wat te maken kan hebben met de temperatuur, de zoutwaarde of bijvoorbeeld de hoeveelheid zuurstof in het water. Als de waterkwaliteit in de kweekvijvers niet goed is, lopen de garnalen een groot risico om ziek te worden. Ziekte in een garnalenvijver resulteert vrijwel onmiddellijk in een mislukte oogst. Een verloren oogst kan voor een boer een faillissement betekenen. Boeren gebruiken daarom verschillende antibiotica, probiotica en allerlei chemicaliën die voor een betere waterkwaliteit moeten zorgen en de garnalen preventief moeten beschermen tegen ziektes. Deze middelen, en met name de antibiotica, beschermen de boer tegen mislukte oogsten maar zijn een gevaar voor onze gezondheid. Hoewel de EU via wetgeving probeert om het gebruik van schadelijke middelen tegen te gaan, is dat tot op heden nog niet helemaal gelukt. Regelmatig worden er in Europese havens containers met garnalen geweigerd omdat er bij steekproeven verboden stoffen in de garnalen zijn aangetroffen.

Geen garnaal?

De duurzame garnaal bestaat dus niet. Moeten we dan helemaal stoppen met het eten van tropische garnalen? Nee, dat niet de oplossing. Het probleem waar kwekers mee geconfronteerd worden is dat Europese supermarkten niet bereid zijn om extra te betalen voor een gecertificeerd product. Ik denk dat wanneer wij als consumenten eisen dat onze producten duurzaam en veilig zijn en ook de prijs betalen die duurzame en veilige productie mogelijk maakt, producenten altijd bereid zullen zijn om aan onze voorwaarden te voldoen.

De grote vooraanstaande Nederlandse supermarkten hebben vorig jaar aangekondigd dat zij vanaf 2015 alleen nog maar duurzame vis en garnalen zullen verkopen. Voor gekweekte vis en garnalen hebben de Nederlandse supermarkten zich uitgesproken voor het Aquaculture Stewardship Council (ASC) waarvan nu al gecertificeerde duurzame pangasius- en tilapiafilets in de supermarkt liggen. Naar verwachting zullen volgend jaar in veel supermarkten ook de garnalen een ASC-logo dragen, wat betekent dat de kwekerijen aan bepaalde voorwaarden op het gebied van duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid voldoen. Als wij willen bijdragen aan een duurzamere tropische garnalenindustrie dan moeten we bereid zijn om meer te betalen voor een portie garnalen. Als we dit niet doen zullen de garnalenkwekers op de lange termijn kiezen voor andere markten waar duurzaamheid minder hoog in het vaandel staat. Wij verliezen dan onze invloed op de sector en ik ben bang dat de duurzame garnaal dan nog verder van huis is. Mijn advies: als je net zo gek bent op tropische garnalen als ik, draag dan je steentje bij, hou de schappen in de gaten en koop, zodra het kan, die langverwachte duurzaam gecertificeerde garnaal.

--

Dit is een gastbijdrage van Willem van der Pijl. Willem werkt als garnalenexpert bij de universiteit van Wageningen. De illustraties zijn gemaakt door Nina Mathijsen en Marnix de Klerk van Detour.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

In gesprek met Jacqueline Peeters

In gesprek met Jacqueline Peeters: ‘Schilderen is denken en doen’

Aucke Paulusma gaat in gesprek met Jacqueline Peeters over haar nieuwe tentoonstelling. ‘Ik hoop dat ze in mijn werk iets van die spanning zien tussen wat zichtbaar is en wat verborgen blijft, en dat ze voelen hoe ik dat proces van schilderen benader.’ Lees meer

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Op 25 mei organiseerde Hard//hoofd een schrijfworkshop met het thema: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?' Tijdens deze middag hebben de uitgekozen deelnemers onder begeleiding van één van de vier hosts uit het netwerk van Hard//hoofd de tijd gekregen om ideeën uit te wisselen, hun eigen tekst aan te scherpen en te reflecteren op hun eigen schrijfproces. Samen met de hosts kijken we terug op een verdiepende, inspirerende dag vol uitwisseling en reflecties. Lees meer

Dit maakten onze kunstverzamelaars en magazineabonnees mogelijk in 2024

Dit maakten onze kunstverzamelaars mogelijk in 2024

Kunstverzamelaars dragen bij aan onze missie om nieuw talent te ondersteunen en een vrije ruimte te bieden. We leggen graag uit hoe we de donaties in 2024 hebben besteed. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

Water landt zachter

Water landt zachter

Via een staalarbeider en een PVV-stemmer onderzoekt Angelika Geronymaki zichzelf. Kan ze, zonder het doen van aannames, de ander leren kennen? Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

:De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

In het tweede deel van deze essayreeks over kunststakingen schrijft Lara den Hartog Jager over kunstenaars die worstelen met systemen van macht en de vraag of hun kunst verandering teweeg kan brengen. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter 1

De archivaris en haar dochter: Morgen zal alles anders zijn

‘Even eufy checken.’ In ‘Morgen zal alles anders zijn’ dicht Bareez Majid over de eindeloze keuzes en opties die een dag voortbrengt. Een dag die getekend wordt door de sluimerende aanwezigheid van de videofeed van een beveiligingsapp. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Bleekzucht en bloedarmoede

Bleekzucht en bloedarmoede

Menstruatie is stil en onzichtbaar. We kijken weg en gaan door. Maar wat als dat niet langer kan? Wat als het bloed de samenleving binnenstroomt en ons verdrinkt? Esther De Soomer onderzoekt hoe de maatschappij dan reageert. Lees meer

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

HALFNAAKT en Hard//hoofd zoeken acht beeldmakers (fotografie, illustratie, keramiek, textiel, etc.) die samen willen werken aan een publicatie over seksueel consent. Meedoen? Reageer vóór 20 mei. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

In ‘Een anatomie van opa’s dochter’ reconstrueert Bareez Majid de verschillende deeltjes die samen een moeder maken. Een moeder die door een ziekte in de war is, en veel dingen vergeet – soms zelfs haar eigen kinderen. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al vijftien jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 juli aan als kunstverzamelaar en ontvang in juli je eerste kunstwerk, een unieke print van kunstenaar Lois Cohen!

Word kunstverzamelaar