Asset 14

De westerling is geen verlaten karkas

De westerling is geen verlaten karkas

De populaire intellectueel Shoshana Zuboff meent dat de westerse mens door techgiganten wordt uitgeknepen. Een pijnlijke bewering als je beseft wie er echt worden uitgeknepen, vindt Sjors Roeters.

De nieuwe hype onder intellectuelen heet Shoshana Zuboff. Voor sommigen gingen de vergelijkingen met de wereldberoemde journalist en activist Naomi Klein, en de Franse econoom Thomas Piketty nog niet ver genoeg. Nee, zij willen Zuboffs meest recente werk graag vergelijken met dat van Karl Marx. Met haar bejubelde boek The Age of Surveillance Capitalism is Zuboff, hoogleraar aan de Harvard Business School, de intellectuele superster van het moment.

Zuboff stelt dat door de samensmelting van het kapitalisme met Big Tech, wij, internetgebruikers en daarmee dataproducenten, worden uitgebuit. Big Data is de olie van de eenentwintigste eeuw. Databedrijven als Google, Amazon, Facebook, en Talpa persen data uit ons waar wij hard voor gewerkt hebben. Wij zijn de arbeiders van het platformkapitalisme, waarin wij de miljardenwinsten van de surveillancekapitalisten mogelijk maken zonder daar een cent van terug te zien. Wij worden uitgebuit, zoals fabrieksarbeiders tijdens de negentiende eeuw dat werden. Nog meer dan de vuistregel ‘als je er niet voor betaalt, ben je het product’, zijn we niet alleen het product, maar ‘het verlaten karkas’, aldus Zuboff.

Het magistrale onthaal van Zuboff in de intellectuele gemeenschap, in alle prestigieuze publicaties, maakt de gigantische blinde vlek van hen die zichzelf graag beschouwen als het denkende deel van de samenleving pijnlijk duidelijk. De ironie van het feit dat zij de westerling als slachtoffer van ons economisch systeem willen beschouwen, wordt aardig goed gevangen in Zuboffs metafoor van de uitgebuite westerse consument (de vijf procent rijksten van de wereldbevolking) als ‘verlaten karkas.’

Wij betalen doorgaans geen cent voor de diensten die we gebruiken.

Want wat wordt de westerse mens toch uitgebuit, inderdaad. Wat eist de data-arbeid toch een waanzinnig zware tol als na die achturige werkdag (waar we vooral over Facebook en Instagram scrollen, schoongemaakt van schokkende beelden als onthoofdingen en kinderporno door zwaar onderbetaalde arbeiders op de Filipijnen) we nog snel even boodschappen doen bij de Albert Heijn (waar Oost-Europeanen in de distributiecentra worden uitgefoeterd en uitgebuit). Eenmaal thuis bakken we ofwel dat visje (gevangen in Zuidoost-Azië onder omstandigheden van moderne slavernij), ofwel die biefstuk op (van koeien grootgebracht op illegaal ontboste Amazonegrond, waarvoor inheemse gemeenschappen tot op de dag van vandaag worden uitgemoord).

Voordat we Netflix aanzetten op onze tablet of laptop (gemaakt onder erbarmelijke omstandigheden in een Chinese fabriek waar zoveel werknemers van de daken springen dat het bedrijf antizelfmoordnetten moest monteren) bestellen we nog even nieuwe sneakers (geproduceerd in sweat shops in Bangladesh waar mensen voor een zestienurige werkdag minder verdienen dan wij in een kwartier op onze bureaustoel shoppend op Asos, in een comfortabel kantoor, zonder kans op het instorten van het dak met meer dan duizend doden tot gevolg), want die oude sneakers kunnen écht niet meer, ze hebben immers afgelopen zomer iets van vijf of zes (want wie houdt de tel nog bij?) festivals gezien.

Plotsklaps zijn intellectuelen verontwaardigd over uitbuiting – maar dan vooral die van de westerling.

De miljardenwinsten van onlineplatformen komen niet van ons, internetgebruikers; wij betalen doorgaans geen cent voor de diensten die we gebruiken. Het geld komt rechtstreeks van adverteerders. De adverterende bedrijven verdienen dus genoeg geld om niet alleen hun eigen aandeelhouders, maar ook die van techgiganten van riante winsten te voorzien.

De wereldwijd meest gangbare manier om zo veel geld bijeen te harken: de uitbuiting van arbeiders in landen die al eeuwen door het wereldeconomisch systeem gekoloniseerd en uitgebuit worden, zoals de Filippijnen, Bangladesh en Mexico – nu onder de noemer ‘globalisering’. Geheel en al onttrokken aan het zicht van de westerse consument, die zich uitgebuit zou moeten voelen om de data-arbeid die hij verricht met de kliks op zijn smartphone, tablet en laptop.

Voor alle duidelijkheid: ik ben het eens met de kritiek die Zuboff geeft op de techgiganten en het hedendaags kapitalisme. Hoe de mens van alle kanten op slinkse wijze wordt gemanipuleerd en daarmee ons toekomstig handelen meer en meer wordt bepaald door Big Tech. Het moord en brand schreeuwen is waar het scheef gaat lopen: plotsklaps zijn intellectuelen verontwaardigd over uitbuiting – maar dan vooral die van de westerling.

Wat is het voor westerse intellectuelen fijn dat er na eeuwen te hebben voorzien in de rationalisering van de onderwerping van de wereld aan het geweld en de uitbuiting van het kolonialisme (lees: onze “Gouden Eeuw”), nu eindelijk een intellectueel fundament voor de westerling is om in de slachtofferrol te kruipen.



Beeld: O'Reilly Conferences via Flickr.

Mail

Sjors Roeters (1991) kijkt graag Broad City steeds opnieuw, leest graag financieel-economisch nieuws en Svetlana Alexijevitsj, en denkt graag dat alles verbonden is.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer