Illustratie: Elise van Iterson

De concurrentie tussen NRC Handelsblad en de Volkskrant loopt zo hoog op, dat ze steeds meer op elkaar lijken. Tijd voor een fusie?" />

Illustratie: Elise van Iterson

De concurrentie tussen NRC Handelsblad en de Volkskrant loopt zo hoog op, dat ze steeds meer op elkaar lijken. Tijd voor een fusie?" />
Asset 14

final round

Het is hommeles in krantenland. De twee belangrijkste kwaliteitskranten van ons land, NRC Handelsblad en de Volkskrant, maken zich zorgen over hun slinkende invloed en dito inkomsten. Beiden hebben grote veranderingen ondergaan om zich beter in de markt te zetten – de overstap van broadsheet naar compact, nieuwe katernen en nieuwe hoofdredacteuren – maar zijn hierdoor vooral meer op elkaar gaan lijken. Om het tegendeel te bewijzen trekken ze tegen elkaar ten strijde. In de publieke arena – het liefst die van De Wereld Draait Door – vechten ze hun concurrentie uit.

De strijd is begonnen. Hoewel het met de oplagecijfers eigenlijk lang niet slecht gaat, staan de kranten onder druk en zoeken de twee grootste kwaliteitskranten, NRC Handelsblad en de Volkskrant, de concurrentie met elkaar op. De dubbele crisis waarin de journalistiek zich bevindt – inhoudelijk (niemand heeft meer een boodschap aan de traditionele media) en economisch (niemand is bereid ervoor te betalen) – vindt zijn weerslag op de praktijk. Zo worden kranten steeds gewilliger om adverteerders tevreden te stellen. NRC en VK geven daar elk op hun eigen manier uiting aan. Nieuwe katernen als LUX en V zijn op een specifieke, ruim bedeelde doelgroep gericht, wat ze aantrekkelijker maakt voor adverteerders. Daarmee rijst de vraag: wordt iets gepubliceerd uit inhoudelijke of uit marketingstrategische overwegingen? Zo is de lezer volgens nrc.next-hoofdredacteur Rob Wijnberg niet langer de klant, maar het te verkopen product. De lezer wordt verkocht aan de nieuwe klant: de adverteerder.

Tegelijkertijd worden verwoede pogingen gedaan de groepen te prikkelen die de krant links laten liggen. Om nieuwe abonnees te werven worden royale cadeautjes weggegeven. NRC begon deze hype door een iPad aan te bieden bij een 2-jarig abonnement (12.500 nieuwe abonnees opgeleverd). Een actie die ze rond de 4 à 5 miljoen euro gekost heeft die ze over een periode van twee jaar terugverdienen. Eens maar nooit meer, naar verluidt. De Volkskrant kopte terug met een gratis dvd van The American, een boxset van de gebroeders Coen en zelfs een Nespresso apparaat voor nop bij een half jaar abonnement. Iemand heeft hier veel geld verdiend met een onderzoek wat de VK-lezer interessant vindt. De uitkomst: George Clooney.

Illustratie: Elise van Iterson

Een robbertje vechten

Naast de attente extraatjes valt de nieuwe status van de hoofdredacteuren op. Philippe Remarque (VK) en Peter Vandermeersch (NRC) werden binnengehaald als helden en vooral laatstgenoemde is met grote regelmaat bij Matthijs van Nieuwkerk aan tafel te vinden, waar hij maar al te graag de rivaliteit met de grote concurrent aandikt. Navraag op de DWDD-website leert dat de Belg al dertien keer zijn licht heeft mogen laten schijnen bij de talkshow sinds oktober 2010. Zijn voornaamste strategie lijkt: reuring creëren. Hier een Vlaams lesje aandacht trekken in zes praktijkvoorbeelden:

1. Vandermeersch roept dingen die hij later terugtrekt. Zo zou de Volkskrant “onbetrouwbaar” zijn. Vervolgens belooft hij dat niet meer te zeggen, om dat in een latere uitzending te herhalen in een verklaring waarin hij de naam van de concurrent en het zo gevreesde woord nog drie keer bezigt. Tactisch geframed en boodschapsvast noemen ze dat in politiek Den Haag.

2. Zijn eigen onbetrouwbaarheid toonde hij in een gesprek met De Morgen toen hij zei dat hij Sylvia Witteman – echtgenote van Remarque en gerenommeerd columniste – had proberen weg te plukken bij de Volkskrant, maar dat de actie gerechtvaardigd was omdat zij eerder zelf had gesolliciteerd. Een leugen, zo bleek later.

3. In een journalistiek café in Leiden wist Vandermeersch eveneens ophef te veroorzaken door te roepen dat hij plannen heeft om van NRC een ochtendkrant te maken. Op Twitter en op zijn blog nuanceerde hij deze uitspraken.

4. Afgelopen maart kreeg hij het met VK- columnist Grunberg aan de stok. Laatstgenoemde zei dat de website van NRC het nieuws over de situatie in Libië met “een nauwelijks verhulde geilheid” bracht. Vandermeersch ging er tegenin, maar bleek het punt – de presentatie ervan, niet hoe snel en juist de verslaggeving is – compleet te missen.

5. In Het Parool stond hij afgebeeld als ridder te paard die het kasteel van de Volkskrant in brand heeft gestoken. Hoewel hij zei hier niet blij mee te zijn, geeft hij wel toe de prent nabesteld te hebben. De afbeelding hangt nu bij hem thuis op de wc.

6. In september vorig jaar bleek uit een uitgelekte brief al dat Vandermeersch in veel opzichten jaloers is op de Volkskrant Vooral de creatieve presentatie van NRC viel in het niet bij die van de concurrent. Tevens zou NRC te traag zijn.

Vandermeersch heeft het er maar druk mee. Op alle vlakken moet het beter, meer zoals de Volkskrant, maar dan anders. En Philippe Remarque is de lachende derde. Maar hij heeft ook meer tijd: sinds zijn aanstelling als hoofdredacteur was hij slechts vijf keer te vinden bij DWDD.

Het te strakke pak?

Door de concurrentie tussen NRC en de Volkskrant verliezen de kranten steeds meer hun specifieke signatuur. De krant moet toegankelijker worden, is het adagium. Maar wanneer is een kwaliteitskrant toegankelijk en wanneer wordt deze platvloers? Je moet blijkbaar vermaak bieden, je mag niet te veel intellectuele pretenties hebben en – anders dan deze verschuiving zou doen denken – een gekleurde bril is uit den boze. Kortom, de krant wordt een lite versie van zichzelf, opdat niemand meer op de tenen getrapt wordt. Handzaam, overzichtelijk, vermakelijk, snel en hip; dat is de krant van vandaag. Of, zoals Vandermeersch de overstap naar tabloid noemde, de krant “in een strak pak”.

Meer en beter, lijken NRC Handelsblad en de Volkskrant te schreeuwen. Onder druk van een slinkend budget en ontideologisering zijn de twee dagbladen over de jaren steeds meer op elkaar gaan lijken. De publiekelijke ruzie die tussen de twee wordt uitgevochten, lijkt een schouwspel dat dient om de eigen identiteit te versterken. De markt is te klein om de beoogde winst te maken, dus proberen ze zoveel mogelijk abonnees bij elkaar weg te trekken.

Het blijkt echter dat NRC- en Volkskrantabonnees onderling niet vaak switchen. En dus zullen de kranten of hun eigen keurmerk moeten gaan verloochenen, of fuseren. Dat laatste klinkt misschien gek, maar dat valt mee. NRC Handelsblad is immers zelf ook een fusiekrant. Nu nog een naam voor deze nieuwe supermacht. Wat te denken van NRC//VK?

Dit is een gastbijdrage van Haro Kraak.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Witte tranen

Witte tranen

Vaak kan geconfronteerd worden met een racistische misstap veel losmaken in witte vrouwen. Waar komt dat door? Fleur den Boer onderzocht het perfectionisme van witte vrouwen en hoe zogeheten 'witte tranen' racisme in de hand werken. Lees meer

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Wat hebben stieren en vrouwen gemeen? In dit essay ziet Barbara Haenen tijdens het bezoeken van een stierengevecht gelijkenissen met haar eigen ervaringen. Lees meer

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn 1

Links, wees niet zo bang om hypocriet te zijn

Marthe van Bronkhorst bekijkt hypocrisie als spectrum: hoe hypocriet ben jij op een schaal van Frans Bauer tot Johan Derksen? Lees meer

Bijsturen 1

Bijsturen

In dit essay legt Belle de Rode de vinger op de zere plek. Ze beschrijft hoe zij de rol van bijsturende kapitein op zich moet nemen omwille van haar zieke vader, terwijl ze juist afscheid had willen nemen van de kritische kapitein die in haar huisde. Lees meer

In je eentje achterblijven

In je eentje achterblijven

Als vriendin K. op een date gaat, denkt Eva van den Boogaard na over hun onuitgesproken pact. Zo lang ze beiden ongelukkig in de liefde zijn, hebben ze elkaar. Maar wat als er iemand dat pact uitstapt? Lees meer

Gelukkig zien jonge mensen het verband tussen toen en nu

Durf te leren van het verleden

Op Dag 150 van de wrede vergeldingsactie van Israël is een eind van de ‘slachting’ van Palestijnen nog niet in zicht. Schrijver Marte Hoogenboom vestigt haar hoop op activisten en journalisten die het verband tussen ‘toen’ en ‘nu’ durven zien. Lees meer

Fatma Shanan: de lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn 1

Fatma Shanan | De lichtelijke melancholie van het zomerse alleen zijn

Een oase van rust midden in Berlijn. De kleine geschilderde landschappen en zelfportretten in de natuur van Fatma Shanan (1986, Israël) komen goed tot hun recht in de expositieruimte van Dittriech en Schlechtriem. De tentoonstelling ‘The Inn River’ bestaat uit een bescheiden aantal van negen schilderijen. Aucke Paulusma laat zien dat een aandachtige observatie loont, maar dat de schilderijen laten niet per se een vrolijke indruk achterlaten. Lees meer

Reden tot paniek

Reden tot paniek

In dit droomachtige en persoonlijke essay blikt Wouter Degreve terug op zijn jeugd, en hij onderzoekt de effecten daarvan op het heden. Want 'de kracht van de plek waar je bent opgegroeid mag je nooit onderschatten.' Lees meer

Geld lenen

Geld lenen

‘Het spijt me,’ zeg ik. ‘Voor dit alles.’ Ik gebaar om me heen. ‘Voor Nederland.’ In deze column van Anne Schepers ontmoeten twee vrouwen, die uitkijken naar hun avond in een wijnbar, een man die een treinkaartje naar Ter Apel bij elkaar probeert te sprokkelen. Lees meer

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. Lees meer

Kür op muziek

Kür op muziek

”Onlangs las ik over wezentjes die alleen bestaan in de droom van een slapende vrouw.” Nelson Morus schreef een kort verhaal over geforceerde gezelligheid, chatbotgesprekken over lievelingsgerechten, hectiek en de alledaagse sleur. Lees meer

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

Als je wordt uitgenodigd voor een euthanasiefeest, dan ga je

'Als je je psycholoog écht een brevet van onkunde wil geven, moet je haar uitnodigen voor je euthanasiefeest.' Lees meer

Neoliberaal Lang Covid 2

Neoliberaal Lang Covid

Voor ons 'Aaah'-magazine, schreef Harriët Bergman een essay over hoe long covid-patiënten vallen tussen pech en onrecht. "Er is iets grondig mis met hoe we in Nederland omgaan met mensen met een beperking en chronisch zieke mensen." Lees meer

Zo het begon 1

Zo het begon

Nele Peeters schreef een ontroerend verhaal, vol treffende zinnen en beelden. Het is dromerig verhaal, over eenzaamheid, hoop, zorgzaamheid en zwaarte. Lees meer

Ik ook op jou

Ik ook op jou

Op een avond zegt iemand tegen Eva dat hij verliefd op haar is. Terwijl hij wacht op een antwoord, denkt Eva na over wat verliefd zijn eigenlijk is. Lees meer

 1

Het model

De hoofdpersoon in dit verhaal van Feico Sobel poseert op een doordeweekse avond naakt voor een schilderklasje in Spijkenisse. De sessie ontaardt in een bizarre erotische nachtmerrie waarin onze verteller zich totaal verliest. Lees meer

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

In dit persoonlijke essay reflecteert Tom Kniesmeijer op queer activisme en literatuur, oftewel: de reden dat we strijden en schrijven. Lees meer

:Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Oproep: nieuwe Chef Illustratie en Beeldredacteur online

Hard//hoofd zoekt twee getalenteerde, assertieve, breed onderlegde beelddenker (x/v/m) die de beeldredactie willen komen versterken! Lees meer

Herhaalrecept

Herhaalrecept

Op een ochtend wordt Aisha Mansaray wakker in een parelmoeren bubbel. Ze onderzoekt hoe ze met haar depressie op de randen van de realiteit kan leven, zonder de grip erop te verliezen. ‘Mijn aandoening was een zuigend ding geweest dat zich om mij heen had gewikkeld, lelijk, en meer levend dan ik.’ Lees meer

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Zelfs 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, zijn de gevolgen daarvan nog steeds voelbaar. Veel Nederlanders zien helaas niet in hoe de koloniale geschiedenis het heden heeft vormgegeven. Pas als je de bloedrode draad door de Nederlandse geschiedenis begrijpt, kun je de huidige ontwikkelingen echt begrijpen stelt Jazz Komproe. ‘Een onzichtbare wond laat zich immers moeilijk genezen.’ Lees meer

Word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Meld je aan als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang ons papieren magazine twee keer per jaar in de bus. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer