Asset 14

Dé vluchteling bestaat niet

Dé vluchteling bestaat niet

Man, jong, Syriër. Hij zit voor me op mijn spreekuur in de huisartsenpraktijk. Ik slik. Dit is hem dan, de vluchteling uit de krantenkoppen. De ‘lastpak zonder enig toekomstperspectief’ volgens de een, het ‘slachtoffer van het neoliberale beleid’ volgens de ander. Toen ik hem ophaalde uit de wachtruimte, stond hij niet te springen om mijn hulp. Hij is nogal bozig: wéér lang wachten in een wachtkamer (en dat was inderdaad zo). Zijn klachten heeft hij keurig in een boekje opgeschreven: hij voelt zich vervreemd, angstig, opgefokt, is geobsedeerd met vrouwen en een relatie vinden, te verlegen om sociaal contact te leggen en hij piekert. Ten slotte: ‘I haven’t seen my family in six years.’ Wat is er toch mis met hem, wil hij weten.
Ik probeer te zeggen dat dit soort gevoelens volledig normale reacties zijn voor wat hij heeft meegemaakt. Maar dat wat hij heeft meegemaakt, extreem en abnormaal is.
Zijn boosheid zakt. Hij stelt me veel vragen over hoe het hier werkt. Af en toe noemt hij me nadrukkelijk bij naam (‘What do you think, Martha?’), alsof hij met een collega wil overleggen in plaats van in de patiëntenrol geduwd te worden. Wat ik hem kan bieden is in theorie ‘praktische, oplossingsgerichte hulp bij milde klachten’. Hem aansporen om zijn sociale netwerk te versterken, bijvoorbeeld.
Hij lacht cynisch: ‘I feel as if everything is useless. I can’t do smalltalk after everything that happened, I can’t even make friends.’ Hij wil geen nieuwe vrienden maken, zegt hij, hij wil liever met mij praten als vrienden. Dat is nu juist het enige dat ik niet kan bieden en waar hij naar verlangt: liefde.
Wat hij dan het liefst zou willen? ‘Normaal worden, zoals ik vroeger was.’
Daarvoor hebben we nog vijf sessies vanuit de basisverzekering.

In een volgende sessie vertelt hij over Syrië. Zijn werk als ambulancebroeder bracht hem op een dag naar een dorp waar twee religieuze groepen streden, een noodsituatie. Wat hij aantrof was een dorp in de as, een soort Pompeï: afgebrand, alle inwoners doodgeschoten. De armen van een verkoolde vader die een vrouw en twee kinderen omhelsden. Die moest hij in lijkzakken stoppen.
Volgens het protocol moet ik hem nu vragen: ‘Maar goed, wandel je wel 30 minuten per dag?’
Bij iedere zin die ik in deze sessie nog zeg, wordt hij boos. Wat voor zin heeft het om positiever te leren denken in een wereld die dit toelaat? Ik hoor mezelf in de verdediging schieten, maar ik wíl helemaal niet in de verdediging schieten voor deze wereld. Een wereld van oorlog, Op1, tentenkampen, de alfatent van Lowlands, Oekraïne-inzamelingen, Albergen-protestmarsen, wachtrijen voor de Efteling, wachtrijen voor Ter Apel, een wereldwijd betreurde Queen, een naamloos gestorven baby.

Na een aantal maanden gaat het beter met hem. Hij is aangenomen voor een studie. En: ‘I was seeing someone.’

Veiligelanders zag ik ook. Er was de Marokkaanse vrouw die uit het Rifgebergte naar Nederland was gekomen, pas getrouwd met een vriend van haar vader. Het huwelijk was een ramp: hij was ongeduldig, zij ongelukkig, hij sloeg, zij manipuleerde. Nu vroeg ze een verblijfsvergunning aan vanwege het huiselijk geweld. Ze wilde rechten studeren. Haar enige kans op vooruitkomen in het leven was zich laten schaken door een man zo oud als haar vader met losse handjes – haar noemen wij een ‘veiligelander’.

Er was de Oekraïense vrouw met een burnout van het huisvesten van gevluchte familie, de continue telefoontjes met de schuilkelder en het checken van het oorlogsnieuws. Er was de Oeigoerse moslim, gevlucht omdat zijn familie zijn geaardheid niet accepteerde. Hij schreef de herkomst van woorden in het Nederlands, Engels, Chinees en Arabisch op in een boekje. Het terug traceren van woorden naar een gemeenschappelijke vooroudertaal, gaf hem troost, zei hij. Het bracht hem in contact met zijn wortels.

Er was Alane, Ayaam, Alimuhjan, Idai, Muhmad, Talal, Narces. Ze zijn student landbouwkunde, cateraar, danser, elektricien, dichter, muzikant.

Dit zijn de namen, de rugnummers, de individuen achter de vluchtelingenheadlines. En ze komen allemaal in de huisartsenpraktijk. Bij de huisarts wordt niemand geweigerd, wij zijn het gootsteenzeefje van de samenleving. Alle basis- en hogere-orde behoeften komen voorbij en vragen om aandacht: van zalf voor brandwonden tot hulp bij eenzaamheid. Realiseren Poetin, Zelensky, Assad, Xi Jinping, Rutte en consorten zich dat? Dat een individu meer is dan twee vierkante meter ruimte en een lichaam dat gevoed moet worden? Dat het ook geestelijke behoeften heeft: veiligheid, hygiëne, vriendschap, betekenis, zelfontwikkeling, vooruitkomen in het leven? Over een week zijn de Algemene Beschouwingen. Ik maak me geen illusies, maar ik mag hopen dat het hier over zal gaan: de individuen achter de vluchtelingen. Elke bom, elke offensief, elke handtekening voor een bed extra kan de levensloop van een individu bepalen. The political is personal.

 

Squid games

Een man verschijnt met getrokken pistool op het spreekuur

‘Het is jij of ik!’

Ik leg hem rustig uit dat hij hier

niet voor verzekerd is.

 

We spelen één potje Russisch roulette.

 

Een man komt aan in een land

We schudden ons hoofd. ‘Het spijt ons, de vloer is lava.’

 

Een man komt bij een loket

We knikken. ‘Je moet tot honderd tellen met je ogen dicht en dan zul je wel zien.’

 

We spelen dat bordspel dat je pinguïns op een wankele ijsschots moet zetten

(alleen van je eigen kleur)

Een man komt met een hele kolonie

We schudden het bord. We kijken wat er af valt.

 

Een man speelt Hollandse leeuwen

Rent naar de overkant, steekt continenten over en zeeën

Eerst pakt een minderheid de meerderheid

Dan pakt de meerderheid de minderheid

Dan draait alles om.

 

Time-out! roept de man.

Time-in!

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Jill Heesbeen is een illustrator die graag werk maakt over de relaties tussen personen op maatschappelijk en op persoonlijk niveau. Zo laat ze je nadenken over de omgang met je medemens. Ook de relatie met jezelf (en de mentale problematiek die daarmee gepaard kan gaan) is een onderwerp dat ze graag verbeeldt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al vijftien jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 juli aan als kunstverzamelaar en ontvang in juli je eerste kunstwerk, een unieke print van kunstenaar Lois Cohen!

Word kunstverzamelaar