Nu het kraakverbod er aan komt wordt voor de zoveelste keer over krakers gediscussieerd: is het tuig of leveren ze een waardevolle bijdrage aan een stad?" /> Nu het kraakverbod er aan komt wordt voor de zoveelste keer over krakers gediscussieerd: is het tuig of leveren ze een waardevolle bijdrage aan een stad?" />
Asset 14

De noodzaak van eigenwijze burgers

De afgelopen maanden zorgde het kraakverbod van CDA-er Jan ten Hoopen voor vele discussies tussen voor- en tegenstanders van kraken. Volgens ten Hoopen is het idealisme van krakers verworden tot pure criminaliteit en moeten krakers gestraft worden voor het bezetten en vernielen van andermans eigendom. Sinds in oktober de wet door de Tweede Kamer werd aangenomen stapelen de steunbetuigingen voor kraken zich op: zo bestaat er een groep 'Muzikanten tegen het kraakverbod' en doet de Raad van Kerken Deventer een oproep aan alle kerken om kraken te steunen. De voor- en tegenstanders stellen zich strijdbaar op en de sfeer is grimmig. De strijd is nog niet gestreden aangezien de Eerste Kamer nog geen groen licht geeft. In deze principekwestie gaat het over eigendom en verantwoordelijkheid, waarbij de tegenstanders zichzelf naar mijn idee tegenspreken. Bovendien denk ik dat wanneer we anders naar een stad kijken, kraken nog meer betekenis krijgt.

Centraal in deze kwestie staan eigendomsrecht en verantwoordelijkheidsgevoel. Tegenstanders van kraken vinden dat krakers van andermans huizen moeten afblijven. Een eigenaar heeft eigendomsrecht en kan dus zelf bepalen wat er met zijn eigendom gebeurt. En mocht een eigenaar het toch nalaten om goed met z'n eigendom om te gaan, dan moeten burgers al helemaal niet zelf, zonder overleg, tot actie overgaan. Want kraken is immers een vorm van eigenrichting, waarbij burgers zelf het heft in handen nemen. Eigenrichting past moeilijk in de geordende, democratische Nederlandse samenleving. Het rechtssysteem zorgt ervoor dat burgers niet zelf voor rechter of beul gaan spelen.

Maar over verantwoordelijkheid gesproken: het zijn vaak de huiseigenaren die laks zijn en een pand leeg laten staan. Zo vaak dat huiseigenaren zich niet zo makkelijk op het eigendomsrecht mogen beroepen, vinden voorstanders van kraken. Wanneer huiseigenaren geen verantwoordelijkheid nemen, mogen burgers best in actie komen en het pand gebruiken. Want leegstand in een land of stad waar mensen moeilijk een betaalbare woonruimte kunnen vinden en ruimte schaars is, kan niet. Ook burgemeester Job Cohen, die geen gemakkelijke relatie met de Amsterdamse kraakbeweging heeft, vindt het kraken van een langdurig leegstaand pand gerechtvaardigd in een stad waar de woningnood hoog is.

Zo past eigenrichting eigenlijk wel in deze samenleving. Deze vorm van eigenrichting getuigt namelijk ook van een actieve houding en verantwoordelijkheidsgevoel, waarbij mensen zich inzetten voor de maatschappij. Zie het als een noodzakelijke maatschappelijke correctie, daar waar de bestuurders niet komen. Of noem het met een modern woord 'burgerschap'. Daar is het CDA dan weer niet vies van. "Burgerschap is meer dan alleen ‘klant’ zijn van de samenleving of overheid. Burgerschap is meedoen.", zo schrijft het CDA in haar verkiezingsprogramma. Burgerschap is dus hip, en het nemen van verantwoordelijkheid volgens politieke partijen een vereiste voor de moderne deelnemer van de samenleving.

Hier raakt het CDA volgens mij in de knoop. Want juist kraken is een voorbeeld van burgerschap en het nemen van verantwoordelijkheid. Een andere benadering van de stad laat zien dat kraken zelfs onmisbaar is.

In een stad is het onmogelijk om alles te weten, te controleren en op te lossen. Stadsbestuurders zijn genoodzaakt zaken uit handen te geven en eigenwijze burgers komen dan goed van pas. Het is denk ik geen toeval dat de bestuurders van steden als Rotterdam, Amsterdam en Utrecht zich hebben uitgesproken tegen een kraakverbod. Een stad is een complex organisch geheel: verschillende wijken en subgroepen bestaan naast en door elkaar. De vele hoeken en gaten van een stad bieden vrijheid, die door iedereen op een andere manier wordt gebruikt – al dan niet volgens het systeem. Twee nieuwe benaderingen van de stad gaan hierop in.

Zo zijn de architecten Alfredo Brillembourg en Hubert Klumpner van de internationale groep Urban Think Tank gefascineerd door de gigantische sloppenwijken op de heuvels bij Caracas, de hoofdstad van Venezuela. In de documentaire Caracas – The Informal City (2007, regie Rob Schröder) leiden ze de kijker rond in de favelas van Caracas. In deze wijken stapelen de zelfgebouwde huizen en verdiepingen zich anarchistisch op. Brillembourg en Klumpner noemen deze wijken “The Informal City” van Caracas. Hun concept van de informele stad biedt een interessante kijk op het concept van een stad. De informele stad is niet illegaal, maar extra-legaal, want zij valt buiten de bestaande regelingen. En hoewel de informele stad geen planning kent, heeft het wel een eigen logica. Bovendien is de informele stad niet tijdelijk: het informele is een realiteit en is deel geworden van de hele stad. Het belangrijkste van het concept van de informele stad is dat Brillembourg en Klumpner de sloppenwijken en de bewoners niet simpelweg afdoen als illegaal, gevaarlijk en vies. Ze zijn in staat om te zien dat de wijken deel van de stad zijn en bovendien bijzondere eigenschappen hebben waar zij als architecten, maar ook stadsbestuurders en bewoners van kunnen leren.

Ook de jonge Rotterdamse filosofe Eeva Liukku laat aan de hand van het idee van een 'Lichaam zonder Organen' van de postmoderne Franse filosoof Gilles Deleuze een andere benadering van de stad zien. Dit idee is kort gezegd een lichaam waarin de organen meer zijn dan alleen hun functie. De organen vormen geen vaste, hiërarchische structuur; het is een levende energie die in ieder lichaam aanwezig is en ervoor zorgt dat een lichaam zich kan aanpassen, verlangen, creëren en leven. Liukku paste het 'Lichaam zonder Organen' toe op de stad en formuleerde zo de 'Stad zonder Architectuur'. Dat betekent dat ze de stad niet alleen wil begrijpen aan de hand van voorbedachte functies en efficiëntie. Zij ziet free-running, ook wel bekend als parcour, als een creatieve manier om met architectuur om te gaan. Free-runners bewegen zich door de stad, maar niet via de gebruikelijke weg: ze gebruiken de openbare ruimte als sportpaleis of dansschool en ontdoen de straat en stad van hun gewone betekenis. Ook in zichzelf organiserende infrastructuren in steden als Lagos (Nigeria) of Kinshasa (Congo) die op het eerste gezicht onlogisch en disfunctioneel lijken, ziet Liukku voorbeelden van de Stad zonder Architectuur. Deze stad staat niet vast, maar is vormbaar: hekje wordt rekstok; muur wordt schilderij; verkeersopstopping wordt winkelcentrum.

Het is belangrijk om op te merken dat zowel de informele stad als de Stad zonder Architectuur geen anti-steden zijn, geen tegenreactie op de 'normale' stad. Het zijn onderdelen van dat wat een stad een stad maakt. Zowel de architecten Brillembourg en Klumpner als filosofe Liukku laten zien dat er in steden creatieve bewegingen zijn die anders met ruimte omgaan dan stadsbestuurders en planologen hadden bedacht. Kraken is het scheppen van nieuwe ruimten en mogelijkheden in de lege hoeken en gaten. Krakers zijn uiterst creatief in het gebruik van panden waar anderen geen brood in zien, geven het weer een functie en nemen bovendien hun verantwoordelijkheid.

Een gezonde stad koestert haar informele stad, free-runners en krakers; zij houden de stad levend en leefbaar.

Mail

Roos Euwe

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

:Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Meld je aan voor de Hard//hoofd schrijfworkshop: hoe schrijf je over mannelijkheid?

Hard//hoofd organiseert op 25 mei de eerste schrijfworkshop! Tijdens deze middag zul je onder begeleiding van Selm Merel Wenselaers, Marthe van Bronkhorst en Jochum Veenstra de tijd krijgen om met elkaar in gesprek te gaan en aan een tekst over mannelijkheid te werken. Aanmelden kan tot en met 22 april. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent! 1

Oproep: Reageer op de briefwisseling over seksueel consent!

Ben je vrij in je verlangen? Op welke manieren kunnen en willen we elkaar aanraken? Reageer vóór 2 juni op de brieven van Yousra Benfquih en Alara Adilow. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

een interview met Abel Kamps

Interview met Abel Kamps: 'Ik hou ervan als mijn werk meer een ervaring wordt en minder een object.'

Aucke Paulusma gaat in gesprek met kunstenaar Abel Kamps: Hoe verweef je absurditeit of humor in je kunst, en welke rol spelen deze elementen in het creëren van de impact die je werk op de toeschouwer heeft? Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Oproep: Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een nieuwe Chef Beeld!

Hard//hoofd zoekt een getalenteerde beelddenker (x/v/m) die visuele sturing geeft en die de redactie wil komen versterken! Lees meer

Oproep: Stouten Stift en het Rode Oor 2025 1

Oproep: De Stoute Stift en Het Rode Oor 2025

De jaarlijkse erotische schrijfwedstrijd Het Rode Oor en de daaraan gekoppelde illustratiewedstrijd De Stoute Stift staan weer open voor inzendingen! We zijn op zoek naar de beste erotische verhalen om naar te luisteren en vier Nederlandse en vier Vlaamse illustratoren die een beeld willen maken bij de beste verhalen van de erotische schrijfwedstrijd. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Begraaf me, alsjeblieft! Een ode aan het beestje

Juul Kruse introduceert de Beestjesweken. Van 16 tot 29 maart zullen alle artikelen die we op Hard//hoofd publiceren gaan over kleine kruipers, slijmerige sluipers en gladde glibberaars. Juul vertelt waar diens fascinatie met beestjes begon en waarom die begraven wil worden na diens dood. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer