Asset 14

De dingen die we onszelf vertellen

De dingen die we onszelf vertellen

‘Ik denk dat ze een narcist is,’ zegt vriendin N. samenzwerend. Het is zaterdagmiddag, en ik zit met vriendinnen N. en E. in een koffietent. N. heeft ons net alles verteld over haar nieuwe baan bij een non-profitorganisatie. E. en ik smullen ongegeneerd van de verhalen die N. vertelt over een vrouwelijke collega die haar inwerkt. Hoe, als N. een leuk gesprek heeft met een mannelijk lid van het team, haar inwerkbuddy constant om hen heen cirkelt. Vervolgens zou zij N. erop wijzen dat N. het iets te gezellig heeft met haar collega’s en dat er in het bedrijf een groot belang wordt gehecht aan een professionele werksfeer. Wanneer N. haar inwerkbuddy heeft verteld dat ze als freelance journalist veel over de klimaatcrisis schrijft, krijgt ze ook te horen: ‘Er zijn zoveel mensen die maatschappijkritische essays schrijven, maar in deze organisatie zetten we tenminste echt iets in werking.’

Hoewel E. en ik erom kunnen lachen, lijkt N. de laatste tijd steeds wanhopiger te worden door het giftige sociale klimaat op haar werk. Iets dat iedereen die een op concurrentie beluste collega heeft gehad, waaronder E. en ikzelf, goed kan begrijpen. ‘Uit die jaloerse sneren van haar, blijkt echt zoveel entitlement en zo weinig inlevingsvermogen,’ vervolgt N. ‘Dat zijn toch gewoon symptomen van narcisme?’

Op de fiets naar huis overdacht ik de gefrustreerde claims van N., die normaal zo kalm en genuanceerd was. Haar psychiatrische diagnose leek mij vooral een machtsmiddel om zich de komende tijd te wapenen in een oncollegiale veldslag. Ik vroeg me af: Waarom houden we soms onszelf hardnekkig dingen voor, waarvan we eigenlijk weten dat ze niet altijd waar zijn? Wat zegt dat over ons?

Is het om onszelf te beschermen voor de angst met onszelf geconfronteerd te worden?

Essayist Joan Didion zei ooit al: ‘We vertellen onszelf verhalen om te kunnen leven.’ Het zijn narratieven die ons overeind houden, in een leven waarin gevoelens, mensen en situaties ambigu en pijnlijk kunnen zijn. Maar wat mij raakt in de verhalen in kwestie zijn de eendimensionale, zelfsaboterende denkpatronen. Ik vraag me af waar dat vandaan komt. Is het om onszelf te beschermen voor de angst met onszelf geconfronteerd te worden? Om ons aan het beeld dat we van onszelf te hebben vast te houden? Of als een manier om controle te houden in situatie die nieuw, vaag of onbekend is? Nu had N. had het terecht moeilijk, maar had dat inderdaad niet ook te maken met de onwennigheid van de pikorde op een werkvloer, waar zij haar plek nog niet had vastgesteld?

Als ik terugdenk aan de keren dat ik mezelf zoiets vertelde (en toegegeven, soms ook mensen diagnosticeerde), was dat weleens een veel te zwart-witte versimpeling van de werkelijkheid. Zo had ik een aantal jaren geleden een huisgenoot die niets kon doen zonder mij te irriteren. Van hoe ze liep (traag, sjokkend, met haar hoofd naar beneden gebogen), tot haar algemene gereserveerdheid en haar constante hang naar liefde, waardoor er binnen een tijdspanne van anderhalf jaar vijf zichtbaar emotioneel onbereikbare jongens de revue passeerden. Ik labelde haar als een lui, depressief mens en probeerde zo weinig mogelijk thuis te zijn.

Wat ik niet gelijk besefte is dat ik maar weinig kwetsbaarheid duldde, zowel van mijzelf als mijn medemens. Daar was namelijk geen plek voor als je wilde overleven in de prestatiemaatschappij, waar ik toen nog dacht aan mee te moeten doen. Door die houding raakte ik zelf toen al langzaam mentaal en fysiek uitgeput. Dit zou ik blijven volhouden tot ik totaal geen idee meer had van wie ik was. Toch was ik toen nog niet klaar om onder ogen te zien dat ik misschien wel meer van de ongegeneerde passitiviteit van mijn huisgenoot kon leren dan ik dacht.

Langzaam begon ik in te zien dat ik, door mijn gevoelige aard jaren aan de kant te zetten, een groter probleem had dan mijn huisgenoot.

Liever klaagde ik over haar tegen vrienden en familie. ‘Misschien zit ze in je allergie,’ zei mijn moeder in kantoorjagon, op de zelfgenoegzame toon die moeders vaak hebben, ‘of misschien lijk je meer op haar dan je denkt.’ Ze liet me de kernkwadrant van Ofman zien, een hulpmiddel in de irritante kantoorcoachingshoek. Ik zocht op mijn allergie, ‘passiviteit’, en gleed met mijn vinger langs de regel: mijn kwaliteit was daadkracht, mijn valkuil ‘drammerigheid’, en mijn uitdaging ‘geduld’. Ik kapte het moment in eerste instantie af, maar het gesprek bleef aan me knagen. De kwaliteiten van mijn huisgenoot stoorden me, maar eigenlijk zag ik in dat ze mijn huisgenoot ook best verfrissend en juist stoer maakten. Langzaam begon ik in te zien dat ik, door mijn gevoelige aard jaren aan de kant te zetten, een groter probleem had dan mijn huisgenoot. Misschien moest ik zelf maar eens in therapie.

Joan Didion had inderdaad gelijk: we vertellen onszelf verhalen om overeind te blijven. Maar een duurzame strategie is dat dus niet altijd, merkte ik al doende. Ook N. leek dit twee weken later te hebben beseft. Als E. in onze WhatsAppgroep vraagt of haar inwerkbuddy de oorlog al heeft uitgeroepen heeft, antwoordt N.:

‘We hebben laatst op de vrijmibo een beetje gebond 🙈’
‘Ook gewoon over persoonlijke dingen gehad, en we hebben best wel wat gemeen’
‘Ze is gewoon een beetje een intense vrouw, maar eigenlijk wel aardig’

Mail

Aisha Mansaray (zij/haar, 1988) studeerde Engelse taalwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Is o.a. columnist van Hard//hoofd en OneWorld, en hoopt ooit zo goed te worden als Amerikaans schrijfster Vivian Gornick.

Anna June (1994) is een illustrator uit Leiden en werkt voor verschillende opdrachtgevers. Haar tekeningen gaan vaak over ‘hoe mensen doen’, dieren, identiteit en ongemak. Ze is oprichter van het Leidse makerscollectief ROEM, een stichting die jonge makers ondersteunt en samenbrengt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Dit kabinet is ziek - het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Dit kabinet is ziek: het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Marthe van Bronkhorst stelt dat het kabinet likkebaardend zou moeten trappelen om vernieuwende ideeën te presenteren, maar komt van een koude kermis thuis. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer