Asset 14

Rommelklanken

Column: Rommelklanken

Op zaterdagochtend lees ik in de krant dat taalwetenschapper Mark Dingemanse een nieuwe theorie onderzoekt. Hij stelt dat zogeheten ‘rommelklanken’ zoals ‘hm’, ‘oh’ en ‘hè’ geen nutteloze overblijfselen zijn uit een tijd waarin taal nog niet geëvolueerd was tot een complex communicatiesysteem, maar dat ze juist onmisbare elementen vormen binnen dat systeem. Rommelklanken geven namelijk aan dat iemand iets wel of niet begrepen heeft, of dat iemand het verhaal volgt. Een ‘hm’ betekent in heel veel gevallen: dit begrijp ik, ga door.

Ik denk aan de afgelopen dagen die ik videobellend doorbracht. Een van de grootste nadelen van videobellen, naast het feit dat je onvrijwillig driekwart van de tijd naar jezelf zit te gluren in het kleine vakje in de hoek, is dat je maar één iemand tegelijk kunt horen. We vragen van tevoren slim aan alle deelnemers om hun microfoon te muten, zodat ze geen stoorzenders kunnen vormen tijdens de meeting, en als ik mijn microfoon niet gedempt heb omdat ik bijvoorbeeld maar met twee anderen in een meeting zit, dan denk ik wel drie keer na voor ik een ‘hm’ uitkraam. Wie weet denkt degene met wie ik praat dat ik iets van belang te zeggen heb, en onderbreekt mijn gesprekspartner het verhaal met een ‘Wat?’ en zeg ik ‘Oh nee niks’ en dan de gesprekspartner ‘Nee zeg maar’ en dan ik ‘Nee ga maar verder’ en het enige wat ik wilde laten weten was: ‘hm’, met als betekenis ‘Aha, oké, zo zit dat’. Maar die blijk van begrip verdwijnt in de digitale leegte.

Toch kan ik inmiddels niet anders dan concluderen dat ik het woordje ‘hm’ erg begin te missen.

Dingemanse lijkt de klassieke theorie van de Franse taalwetenschapper Ferdinand de Saussure een beetje omver te werpen. De Saussure stelde dat er zoiets is als een abstract, complex en correct taalsysteem (langue), met daarnaast concrete taaluitingen in alledaags gebruik (parole) die gebaseerd zijn op dat systeem, maar allerlei vormen aan kunnen nemen. De ‘hm’s en ‘oh’s en ‘ah’s zijn duidelijk parole. Er zit immers geen systeem in, er is geen regel over vastgelegd. In De Saussures theorie schemert toch wel door dat het systeem het hoogste goed is. Toch kan ik inmiddels niet anders dan concluderen dat ik ‘hm’ een belangrijk woordje vind dat ik heel erg begin te missen.

Ik denk aan een taal die ik niet beheers, namelijk die van het programmeren. Met enen en nullen verschijnen beelden op mijn scherm en geluiden in mijn koptelefoon waar ik aardig mee om kan gaan, maar die ik niet kan ontleden. Terwijl ik fantaseer over Python en R en glasheldere logica, besef ik dat het in zekere zin wel passend is dat de ‘hm’s en ‘oh’s en ‘ah’s geen plek hebben tijdens het videobellen. Zoals ze geen onderdeel zijn van langue, passen ze ook niet zomaar in de digitale communicatie die gebaseerd is op een logisch systeem en daarom maar één persoon tegelijk laat horen. Ik kan niet wachten tot ik weer in een vergadering met tien mensen zit en ‘hm’ kan zeggen, gewoon omdat ik het met iemand eens ben, en we samen geen leegte maar een ruimte delen.

Mail

Eva van den Boogaard is literatuurwetenschapper, docent en onderwijsinnovator bij St. Joost School of Art & Design en eindredacteur bij Hard//hoofd. Haar verborgen talent is slapen en haar minder verborgen talent twijfelen. Ze rent graag langs de Vecht, zingt met karaoke het liefst George Michael en droomt van een Heilige Birmaan als huisdier.

Femme ter Haar is illustrator en animator. Ze fietst rond door haar woonplaats Utrecht met een schetsboek vol krabbels en een hoofd vol ideeën. In haar werk zoekt ze naar manieren om juist datgene dat moeilijk onder woorden is te brengen te verbeelden, om zo de onbegrijpelijke wereld om haar heen iets beter te begrijpen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Zeker weten dat hij een super goede vader wordt

Zeker weten dat hij een supergoede vader wordt

Eva wil blij zijn voor haar vriend, die na een halfjaar weer van zich liet horen, maar merkt dat het haar moeite kost. Lees meer

Ondraaglijk gewicht

Ondraaglijk gewicht

Een opmerking van een kennis activeert bij Aisha een stroom van onzekere gedachten. Waarom wordt ons zelfbeeld zo beïnvloed door externe standaarden? Lees meer

Wegwerpliefde

Wegwerpliefde

Liefde overwint niet alles, en zeker niet het kapitalisme, merkt Marthe van Bronkhorst. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 7

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel vier. Lees meer

Une Belle Histoire

Une Belle Histoire

Als Aisha haar moeder vertelt over haar vakantieplannen in Bretagne reageert ze nuchter. ‘Dan kun je gelijk wel tante Ans uitstrooien’. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 6

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel drie. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen 3

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel twee. Lees meer

Zomercolumn: Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

Tussen swipes en onverwachte ontmoetingen

In een zinderende zomerhitte deelt Stefanie Gordin, in een reeks van vier columns, haar persoonlijke gedachten en ervaringen over liefde, identiteit en kwetsbaarheid. Dit is deel een. Lees meer

Zeggen dat ik schrijver ben

Zeggen dat ik schrijver ben

Voorafgaand aan een netwerkevenement besluit Eva dat het maar eens afgelopen moet zijn met haar heimelijke schrijverschap. Lees meer

Geesten uit mijn datingverleden

Geesten uit mijn datingverleden

In de digitale wereld komt Aisha haar ex-dates nog regelmatig tegen. Ze posten sportschoolselfies, krijgen een puppy, of een baby. Hoe zou het zijn als ze met hen samen was gebleven? Lees meer

‘Sexy, dat beenhaar’

‘Sexy, dat beenhaar’

Ongeschoren vrouwenbenen zijn voor sommige mannen 'een dingetje'. Maar Eva is wel klaar met al dat gedoe, en in het café waar ze zit blijkt ze daarin niet de enige. Lees meer

Mijn roodbewangde gezicht 2

Mijn roodbewangde gezicht

Het bekijken van jeugdfoto's dwingt Eva te reflecteren op één van haar onbewuste mechanismen: blozen. Lees meer

:De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

Sinds vorig jaar voelt Aisha soms de behoefte om zand te eten. Ze gaat op zoek naar waar dit vandaan komt en hoe cultureel bepaald is wat we eetbaar vinden. ‘Is mijn zandbegeerte niet gewoon een hunkering naar verbinding naar iets dat ik ergens ben kwijtgeraakt?’ Lees meer

Mannen die over zichzelf praten

Mannen die over zichzelf praten

Na een aantal dates met een op zich interessante man twijfelt Eva of ze nog wel een keer met hem moet afspreken. Het probleem: hij praat te veel over zichzelf. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer